Deze zomer wil de Postbank haar klanten stimuleren tot ‘mobiel bankieren’. Met het uitdelen van een half miljoen wap-telefoons lijkt de bank zowel het ‘wappen’ als het ‘m-bankieren’ in één klap overtuigend van de grond te tillen. Maar welke consequenties heeft deze actie voor de eigen backoffice? Gaat het extra verkeer niet voor problemen zorgen? Om geen enkel risico te lopen, maar vooral ook om tijd te winnen, heeft de Postbank de koppeling tussen de wap-gateway en de bestaande systemen laten bouwen als een onafhankelijk, separaat systeem. Jeroen Bezem doet verslag.
‘De backoffice van de Postbank verwerkt dagelijks zo’n vijf à zes miljoen financiële transacties. Ruim 1,6 miljard per jaar. Het extra verkeer dat straks door de m-bankiers met hun wap-telefoontjes wordt veroorzaakt, is dan natuurlijk relatief gering." Postbank-directeur Geert van Spronsen, verantwoordelijk voor de ict-activiteiten van de onderneming, doet er luchtig over maar kan niet verhullen dat hij het een uitermate spannende gebeurtenis vindt. Vanaf volgende week deelt de Postbank een half miljoen speciaal geconfigureerde wap-telefoontjes uit onder haar klanten. Die zijn daarmee in staat te ‘m-bankieren’, ofwel bancaire handelingen te verrichten via hun mobieltje.
In eerste instantie beperkt dat mobiel bankieren zich tot het eenvoudig opwaarderen van het beltegoed � "Met één druk op de knop", glimlacht Van Spronsen � en diensten als een saldo-overzicht en directe overschrijvingen naar andere giro- of bankrekeningen. In het najaar wordt het bovendien mogelijk om mobiel aandelentransacties te verrichten. En daarna? "Er is héél veel mogelijk", meent Van Spronsen. "In principe kunnen we straks alle diensten die we aan onze internetklanten aanbieden, ook aan de mobiele gebruikers leveren. En misschien nog veel meer. Maar we hebben daar nu nog geen beslissing over genomen."
"Persoonlijk zie ik het thuisbankieren via internet en het nieuwe m-bankieren uiteindelijk samen fungeren als een vast koppel. Voor sommige diensten gebruik je straks de pc en de internetverbinding, voor andere is de mobiele handset de beste oplossing. Neem het afsluiten van een hypotheek. Daarbij kan ik me voorstellen dat je als klant veel informatie wilt, waarvoor het grote kleurenbeeldscherm van je pc uiteraard een stuk geschikter is dan de kleine display van je mobieltje. Maar het geven van het finale akkoord kan weer heel goed via de gsm."
Schijnwerpers
Het binnen één maand uitdelen van vijfhonderdduizend Siemens M35i ‘prepaid’ wap-telefoons � zo’n dertigduizend per dag! � is natuurlijk een logistieke operatie van formaat, met alle risico’s van dien. Met zeven miljoen rekeninghouders heeft de Postbank in vrijwel alle Nederlandse gezinnen vaste voet aan de grond. Dergelijke grootschalige acties spelen zich daarom per definitie af in de schijnwerpers en de bank zet hiermee dus haar imago op het spel. "Maar als we niet zeker zouden zijn van onze zaak, zouden we er niet aan beginnen", merkt Van Spronsen droogjes op.
Een meer bescheiden start van de m-bankier-actie was bovendien niet echt een optie. Ten eerste is de concurrentie ongetwijfeld bezig met het ontwikkelen van soortgelijke initiatieven, zodat het belangrijk is om zo snel mogelijk een zo groot mogelijke voorsprong te nemen. Ten tweede komt het gebruik van WAP in Nederland tot nog toe maar moeilijk van de grond, waardoor het m-bankieren alleen een kans maakt als de klanten hun gedrag veranderen. Het instappen moet daarom laagdrempelig (lees: gratis) zijn. En ten slotte is het bedrijfseconomisch gezien niet verstandig om te beginnen met enkele tientallen, honderden of zelfs duizenden ‘m-bankiers’. Allerlei investeringen moeten immers toch worden gedaan, ongeacht het aantal gebruikers, en er is een zekere basiscapaciteit nodig om het project rendabel te maken.
Hoe het ook zij, door te kiezen voor enerzijds degelijkheid en betrouwbaarheid en anderzijds een ultrasnelle realisatie � tussen de eerste ideevorming en de definitieve uitrol liggen niet meer dan negen maanden! � heeft de Postbank in deze actie de nodige spanning aangebracht. Die spanning is voelbaar bij Van Spronsen: "Natuurlijk is het spannend. De wap-technologie is nog relatief nieuw en wij zijn de eerste bank, in ieder geval in Europa en wellicht in de hele wereld, die op deze schaal in één keer aan het ‘wappen’ gaat. We steken dus onze nek uit, maar we nemen natuurlijk geen onverantwoorde risico’s. De toegepaste technologie is honderd procent bewezen en onze samenwerkingspartners zijn zeer betrouwbaar."
Belangrijkste deelnemers aan het project zijn De Postbank en telecom-aanbieder Telfort. Verder zijn onder andere British Telecom-dochter Genie (voor het web/wap-portaal), Siemens (voor de telefoons) en CMG bij het project betrokken.
‘Killer’-applicatie
De Postbank en haar partners lijken met deze actie niet alleen het m-bankieren van de grond te tillen, minstens zo belangrijk – met name voor bedrijven als Telfort, Siemens, Genie en Schlumberger – is dat het gebruik van WAP hiermee fors wordt gestimuleerd. Vooral jongeren zullen immers zéér geïnteresseerd zijn in een gratis prepaid toestel waarmee ze ook ‘gewoon’ kunnen bellen, sms’en en vooral wappen.
Van Spronsen is mede daarom vol vertrouwen dat de actie zal slagen. "Het is absoluut geen one night stand. De Postbank zet nu zeer bewust het m-bankieren in de markt, als een nieuw kanaal voor financiële transacties. Na ons zullen er ongetwijfeld meer van dergelijke initiatieven volgen. En wij zullen van onze kant dit kanaal ook verder blijven ontwikkelen. Of dat ‘wappen’ nu gebeurt per GSM, straks via Gprs of over een paar jaar per Umts, het m-bankierkanaal van de Postbank is ‘wap-enabled’!"
"En het m-bankieren zal vast en zeker aanslaan bij de consument", vervolgt hij met veel overtuiging. "Uit allerlei marktonderzoeken blijkt dat financiële diensten – naast natuurlijk amusement – in feite de ‘killer’-applicatie zijn voor WAP. Dergelijke functionaliteit kan van WAP een succes maken."
Om het Wireless Application Protocol ook geschikt te maken voor het uitvoeren van financiële transacties, moest echter wel het een en ander worden ontwikkeld, gebouwd en getest. Met name op het gebied van de beveiliging moet het hele proces natuurlijk honderd procent waterdicht zijn.
"Het bijzondere van de wap-telefoons die wij ter beschikking stellen, is dat de SIM-chip daarin direct is gekoppeld aan de girorekening van de gebruiker. Vergelijkbaar met de chip in je giropas", legt Van Spronsen uit. "De SIM-chip bevat uiteraard allerlei informatie en functionaliteit die zaken als telefoneren, sms’en, wappen, enzovoort, mogelijk maken. Het gedeelte op de chip waar de beveiliging wordt geregeld, de cryptografie, is eigendom van de Postbank. Dat deel hebben wij zelf ontwikkeld, gebaseerd op open standaards � om straks ook aan te kunnen haken bij toekomstige ontwikkelingen op dit terrein."
Twee kanalen
"Door die koppeling van SIM, beveiliging en girorekening is het mogelijk om veilig financiële transacties uit te voeren", vervolgt de directeur. "Daarvoor worden in feite twee kanalen gebruikt: SMS en WAP. Het opwaarderen van het beltegoed geschiedt per SMS. Eerst voert de gebruiker een ‘m-code’ in, daarna kan hij met één druk op de knop zijn beltegoed opwaarderen, uiteraard ten laste van zijn girorekening. Later dit jaar krijgt hij ook nog de mogelijkheid om voor bepaalde handelingen ‘alerts’ te definiëren. De Postbank zal de klant dan per SMS informeren over een bij- of afschrijving, of bij het overschrijden van een bepaald grensbedrag op de girorekening. En in de toekomst zullen daar ongetwijfeld nog meer sms-diensten aan worden toegevoegd."
Door al die diensten kan het dataverkeer natuurlijk snel oplopen tot tientallen miljoenen sms’jes van en naar de Postbank. Dat vraagt om een forse infrastructuur, met natuurlijk een hoge graad van betrouwbaarheid en beschikbaarheid. Daarin speelt Telfort een belangrijke rol, want het sms-verkeer loopt via het netwerk van de telecomaanbieder naar de Postbank. De telecommer krijgt waarschijnlijk al binnen enkele maanden een immense stroom aan extra sms’jes te verwerken, zeker als de m-bankiers het voordeel ontdekken van de alert-functies. Natuurlijk verdient het bedrijf daar geld aan, maar de kans is groot dat het ook veel moet investeren in de capaciteit van het netwerk.
Daarnaast maakt het m-bankieren zoals gezegd gebruik van WAP. Dat kanaal is geschikt voor realtime saldo-informatie, overschrijvingen, beursinformatie en later dit jaar ook beurstransacties. De gebruiker benadert � via het intoetsen van de persoonlijke ‘m-code’ � de wap-gateway van Telforts ‘zusje’ Genie, die staat opgesteld in het Verenigd Koninkrijk. Van daaruit is er een snelle, veilige verbinding met de backoffice van de Postbank.
Of, om precies te zijn, een verbinding met de internet-omgeving van die backoffice. "De beveiligde internetomgeving en de nodige firewalls bestonden natuurlijk al", legt Van Spronsen uit. "Met daarin een server die 24 uur per dag, zeven dagen per week bezig is met autorisatie Voor alle geld- en betaalautomaten en voor het thuisbankieren via internet. Alleen was die omgeving nog niet geschikt voor WAP. Daarom is er een speciale realtime koppeling gebouwd tussen de wap-gateway en het betalingssysteem."
"Om de extra belasting die dit project zal veroorzaken op de bestaande, operationele systemen tot een minimum te beperken, hebben we ervoor gekozen die koppeling te bouwen als een volledig separaat systeem. Dus niet geïntegreerd in de internet-omgeving. De hardware is apart aangeschaft en er zijn mensen apart voor ingehuurd. We hebben er in feite een hele projectorganisatie naast gezet."
"Daarmee accepteren we een mogelijke tijdelijke desinvestering, maar we winnen er veel tijd mee. En tijd is belangrijk in deze sector. De bouw van het separate systeem hebben we uitbesteed aan CMG, dat tot nader order ook het beheer over de nieuwe componenten zal voeren. De traditionele backoffice-systemen blijven we vanzelfsprekend zelf onderhouden."
Schaalbaar
De ICT-dienstverlener heeft eigenlijk twee dingen gebouwd: de wap-site, ofwel datgene wat de m-bankiers straks op het schermpje van hun telefoon zien als zij verbinding zoeken met de Postbank, en de koppeling tussen alle betrokken systemen, zoals de Postbank-backoffice. Volgens Peter Mondeel, als adjunct-directeur bij CMG verantwoordelijk voor mobiele toepassingen binnen de financiële wereld, is deze oplossing volledig schaalbaar, zowel wat betreft het aantal gebruikers als het aantal functies dat door de Postbank wordt aangeboden.
"Om het systeem later makkelijk te kunnen uitbreiden, hebben we een meerkanaalslaag geïmplementeerd", aldus Mondeel. "Daarmee kunnen in de toekomst eenvoudig extra kanalen worden toegevoegd, zoals bijvoorbeeld I-mode. Het opschalen voor meer gebruikers is nóg makkelijker, want daarvoor volstaat het om er een paar processoren ‘bij te prikken’. Het systeem is nu geschaald op een half miljoen gebruikers, die natuurlijk nooit allemaal tegelijk de backoffice van de Postbank benaderen."
"De middleware-componenten in deze backoffice-ontsluiting zijn gebouwd door het Ierse Macalla", vervolgt Mondeel. "Omdat het hele systeem in enkele maanden moest worden gebouwd, konden we natuurlijk niet met een schone lei beginnen. Dat brengt immers grote risico’s met zich mee met betrekking tot de doorlooptijd, en bovendien stuit je zeer waarschijnlijk op problemen die je niet had voorzien. De middleware-oplossingen van Macalla zijn bewezen technologie en bleken met enkele aanpassingen uitermate geschikt voor deze toepassing."
Vier componenten
De gebruikte Macalla-middleware bestaat uit vier standaardcomponenten, die door CMG waar nodig zijn aangepast. Een ‘integratieserver‘, die zorgt voor aansluiting op de backoffice-systemen van de Postbank; een ‘any-channelserver’, die de wap-telefoons kan herkennen, maar in de toekomst eventueel ook pda’s of nieuwe mobiele apparaten; een ‘personalized e-messaging server’ (pems), dat is een ‘push-server’ die zorgt voor het versturen van bijvoorbeeld sms’jes; en tot slot de ‘secure user personalisation server’.
Laatstgenoemde server is in wezen een soort gebruiksadministratie-module. "Speciaal voor dit project hebben we een database met een aparte applicatie gebouwd," legt Mondeel uit, "waarmee de administratie geregeld kan worden van alle telefoons die in het kader van deze actie worden uitgedeeld. In de standaard-klantenadministratie was niet voorzien in deze functionaliteit. De door ons gebouwde applicatie wordt gekoppeld aan de bestaande database van de Postbank en houdt in eerste instantie informatie vast over bijvoorbeeld het uitleveren van de telefoons en het aanmelden van de gebruiker. Omdat de SIM-chip is gekoppeld aan de girorekening van de gebruiker, moet natuurlijk goed worden bijgehouden welke persoon welke telefoon krijgt. Totdat de gebruiker zich officieel aanmeldt, moet die informatie veilig worden opgeslagen. Daarna wordt de gebruiker opgenomen in het standaard systeem."
De realisatie van de separate koppeling is ook fysiek gescheiden gehouden van de Postbank. Mondeel: "In Baarn is een kantoorpand gehuurd en daar is het hele systeem ontwikkeld. Alle computers en andere hardware zijn daar begin dit jaar naar binnen gerold. We zijn er enkele maanden bezig geweest met het bouwen. Pas daarna is het geheel overgebracht naar de locatie van de Postbank, voor de tests en de uiteindelijke implementatie. Het beheer moet straks immers plaatsvinden via de kanalen van de Postbank."
Ook al is alles gebaseerd op de toepassing van standaardtechnologie en -oplossingen, Mondeel en Van Spronsen zijn het erover eens dat hier sprake is van een uniek project. Alleen al vanwege de schaal en de ultrakorte realisatietijd. Van de negen maanden gingen de eerste twee à drie immers op aan onderhandelingen tussen de samenwerkingspartners en zijn de laatste twee maanden nodig voor de daadwerkelijke uitrol. Een simpele rekensom leert dat er dan vier à vijf maanden overblijven voor de ontwikkeling, realisatie en het testen van het systeem. Mondeel: "Die korte tijd dwong ons ook pragmatisch te zijn. Je kunt tenslotte beter twee diensten goéd aanbieden, dan vijf diensten hálf. Later is het systeem op een verantwoorde manier verder uit te breiden. Het is immers zodanig opgezet dat nieuwe functionaliteiten eenvoudig en snel kunnen worden toegevoegd."
Slim bouwen
"We hebben ook zeer verstandig gebruik gemaakt van het feit dat we een meerkanaalsonderneming zijn", voegt de Postbank-directeur toe. "Wij onderhouden immers het verkeer met onze klanten via verschillende kanalen: de postkantoren, de giro-enveloppen, de callcenters, het internet en nu het mobiele kanaal. Al deze kanalen maken achter onze voordeur voor een groot deel gebruik van dezelfde functionaliteiten. Als je dus slim bouwt en je informatiearchitectuur daarop inricht, kun je heel veel hergebruiken. Het trucje is al eerder toegepast. M-bankieren is ‘alleen maar’ een extra kanaal."
"En met dit extra kanaal komen we weer een stap dichter bij wat ik noem ‘de ultieme thuisbank’. De klant heeft de keuze uit een hele serie kanalen om een dienst te benaderen of een transactie uit te voeren." Van Spronsen denkt er vooralsnog niet over om het m-bankieren te gaan pushen als een alternatief voor de pinpas of de chipper, hoewel er de laatste tijd wel technologie op de markt komt waarmee het mogelijk wordt via je mobieltje af te rekenen in de winkel. "De giropas en de chipper hebben hun eigen plaats in het Postbank-pakket", vindt hij. "Daar gaan we voorlopig niet aan tornen. Maar je weet natuurlijk nooit wat de toekomst brengt. Wellicht worden al dit soort toepassingen met de komst van Umts volledig op hun kop gezet. Maar tot die tijd is m-bankieren in de filosofie van de Postbank alleen een extra kanaal. Niet meer en niet minder."
Hoe krijg ik zo’n prepaid wap-telefoon?
De actie van de Postbank gaat van start op dinsdag 22 mei. De Siemens-telefoontjes worden als een premium uitgedeeld in het kader van de jaarlijkse vakantiegeld-actie van de Postbank. Dat betekent dat Postbankklanten die bereid zijn een bedrag van minimaal duizend gulden te storten op een spaarrekening, door de bank worden beloond met een gratis wap-telefoon, die is geconfigureerd voor mobiel bankieren.
Om er zeker van te zijn dat alle vijfhonderdduizend telefoons werkelijk bij de klanten terechtkomen, is dit jaar de actie uitgebreid met aanbiedingen voor het afsluiten van koopsompolissen en een beleggingsactie.
Jeroen Bezem Freelance Medewerker