Vergeet de recessie in de ict-sector, in internetland gaat het fantastisch. Meer en meer mensen beschikken over snel internet, en ze zijn regelmatiger en langer online. Bedrijven krijgen vaker te maken met ’thuiswerken’. Ze willen de thuiswerkers snel en veilig toegang tot de bedrijfsgegevens bieden. Al deze ontwikkelingen schreeuwen om extra bandbreedte. Het aantal breedbandgebruikers groeit snel en de vraag naar meer bandbreedte zal de komende jaren explosief stijgen.
Uit een onderzoek van de Nationale Telecommonitor eind vorig jaar bleek dat van juli 2001 tot juli 2002 het gebruik van adsl (asymmetric digital subscriber line) door Nederlandse huishoudens was gegroeid met 54 procent tot 136 duizend gebruikers. Dit aantal is naar verwachting eind 2003 gestegen tot 350 duizend. Bij bedrijven was de groei van het aantal adsl-aansluitingen van juli 2001 tot juli 2002 ruim 550 procent; van 9.500 naar 62 duizend bedrijven. Het aantal kabelaansluitingen groeide met 46 procent tot 769 duizend.
Drie trends
Dat alles heeft een positief effect op elektronisch zakendoen en het asp-model (application service provider). Meer bandbreedte maakt internet functioneler en leuker. Belangrijker nog is dat e-zakendoen eindelijk iets kan opleveren. Interactieve sites met gepersonaliseerde audio- en video-content nodigen immers pas echt uit tot kopen.
De ontwikkelingen voor de komende maanden en jaren zijn samen te vatten in drie trends. Ten eerste vloeien netwerken steeds meer in elkaar over. Spraak, data en draadloze netwerken smelten samen. Bedrijven willen het liefst alles uit één hand. Daarom zullen meer samenwerkingsverbanden ontstaan tussen de netwerkaanbieders. Ten tweede verandert de structuur van bedrijven. Daardoor wijzigen ook de eisen die ze stellen aan de mogelijkheden van hun netwerken. Werktijden worden flexibeler en medewerkers werken vaker thuis. Ze willen overal en altijd toegang hebben tot de bedrijfsapplicaties. Daarom zal de populariteit van technologieën als dsl, vpn (virtual private network) en vodsl (voice-over-dsl) groeien. Ten derde stijgt het thuisgebruik van internet sterk. Dat geeft de vraag naar breedband een impuls. De snelheid van de verbindingen blijft toenemen. Sites worden interactiever en dynamischer, en bieden meer vermaak. E-zakendoen kan opleven, gedreven door consumentengedrag en technologische ontwikkelingen.
Integreren
Netwerken gaan steeds meer in elkaar overvloeien en spraak komt samen met data
De traditionele telecomaanbieders met een eigen netwerk hadden al een sterke marktpositie en hebben hiervan gebruik gemaakt om aan de stijgende vraag van klanten naar breedbanddiensten te voldoen. Een bedrijf als KPN heeft een grote slagkracht door zijn enorme klantenbasis en behoudt daarom veel marktaandeel. Ondanks de toenemende concurrentie heeft KPN volgens een onderzoek van het Londense bureau Point Topic 68 procent van de adsl-markt in handen (december 2002). Klanten die hun diensten centraliseren bij één aanbieder hebben het voordeel dat ze één rekening krijgen voor alle diensten. Het nadeel van grote telco’s is dat ze alleen hun eigen netwerk en producten kunnen aanbieden. Hier heeft de onafhankelijke isp (internet service provider) een voordeel; hij kan diverse technologieën van verschillende aanbieders leveren en integreren in een flexibel netwerk.
In de komende jaren gaan de portfolio’s van de telecomnetwerkaanbieders elkaar steeds meer overlappen. De netwerken gaan in elkaar op. De redenen hiervoor zijn de vraag naar een geïntegreerd aanbod van diverse technologieën vanuit de markt (ook vanwege de tweede trend, de veranderende structuur van bedrijven) en de sterke druk in telecomland op kostenbesparingen. Telco’s moeten de uitrolkosten van de dure dsl-netwerken terugverdienen. Daarom verkopen ze toegang tot hun netwerken aan iedereen die dat maar wil, inclusief concurrerende isp’s. Netwerkaanbieders hebben geen keuze; ze moeten beter samenwerken en hun netwerken delen om te overleven. Naast de traditionele spelers worden de mobiele netwerkoperators, zoals Vodafone, belangrijker. Zij gaan profiteren van de enorme investeringen die ze hebben gedaan in mobiele netwerken die zowel data als spraak kunnen transporteren.
Bedrijven staan nog wat huiverig tegenover voip (voice-over-ip), want ze hebben slechte ervaringen met het kwaliteitsniveau. Nog dit jaar gaat dat echter veranderen dankzij de mogelijkheid om hoge kwaliteit spraak via het dsl-netwerk te leveren (voice-over-dsl). De kosten zijn lager dan bij traditioneel spraakverkeer en er is geen verschil in kwaliteit. Een ideale oplossing voor mkb-bedrijven en consumenten is een nieuwe dsl-verbinding met twee pvc’s (permanent virtual circuit): één voor data en één voor spraak; de laatste is klein maar van hoge kwaliteit (real time). De spraak-pvc leidt het spraakverkeer direct naar een telefooncentrale op het dsl-netwerk. Op een betaalbaar iad (internet access device, in dit geval een combinatie van een dsl-router en een telefooncentrale) kan de organisatie vervolgens diverse normale telefoontoestellen aansluiten. Voor grotere bedrijven komen er zwaardere verbindingen; het equivalent van een hele isdn30 kan je kwijt op één 2,3 Mbps shdsl-lijn (single-pair high-bit-rate digital subscriber line). Vervolgens kan de onderneming verschillende kantoren aansluiten op het netwerk, waardoor gratis bellen en data versturen tussen de (thuis-) kantoren mogelijk wordt.
Meer, meer, meer
Er zijn drie belangrijke ontwikkelingen in de vraag van bedrijven. Ze willen meer veiligheid, meer flexibiliteit (overal en altijd toegang tot bedrijfsdata en mogelijkheden om bijvoorbeeld thuiswerkers te managen en controleren) en meer kwaliteit, tegen lagere kosten. Netwerkaanbieders en isp’s spelen op deze ontwikkelingen in.
Iedere gerenommeerde isp en netwerkaanbieder heeft tegenwoordig een professioneel aanbod van beveiligingsdiensten, variërend van het bieden van een firewall tot het overnemen van het volledige beveiligingsmanagement van het bedrijf. Dat laatste willen organisaties steeds meer. Het ontbreekt zeker mkb-bedrijven vaak aan de expertise om de steeds complexer wordende dreigingen het hoofd te bieden. Ondernemingen willen hun beveiliging het liefst uitbesteden aan een vertrouwde partij. Het antwoord hierop is het afsluiten van een full service agreement, waarbij de dienstverlener 24 uur per dag, zeven dagen per week ondersteuning garandeert en hij de systemen constant in de gaten houdt.
Bedrijven veranderen van structuur en verlangen daarom meer flexibiliteit van hun netwerken. Uit een onderzoek van Cahners In-Stat Group in de VS blijkt dat in 2001 een kwart van de werkende bevolking (31 miljoen mensen) wekelijks thuis werkte. De voorspelling is dat dit in 2004 om veertig miljoen mensen gaat. Ook in Nederland groeit het aantal thuiswerkers gestaag. Bij sommige grote bedrijven, bijvoorbeeld Oracle Nederland, mogen de medewerkers minimaal één dag per week thuis werken. Iedereen heeft een laptop en zowel thuis als op het werk een dockingstation en een snelle internetverbinding, zodat men thuis even goed kan werken als op kantoor.
Veilige toegang
Isp’s en netwerkaanbieders hebben webinterfaces ontwikkeld om thuiswerkers te managen. Deze stellen het bedrijf in staat om bijvoorbeeld wachtwoorden van gebruikers te wijzigen of hun internetgebruik te bekijken. Om de thuiswerker op een veilige manier toegang te geven tot de bedrijfsapplicaties en -data is een vpn dé oplossing. Deze oplossing wordt mede door de dalende prijs van breedbandverbindingen steeds aantrekkelijker, en dat maakt thuiswerken interessanter.
Een vpn is een uitbreiding van het lan (local area network) door het te verbinden met andere lan’s, pc’s of servers over publieke netwerken als internet. Daarom is een vpn de ideale oplossing voor bedrijven met meerdere vestigingen op verschillende locaties en voor koppeling van een telewerker met een intern bedrijfsnetwerk zonder dat hij hoeft in te bellen. Combineer dit voordeel van het op een veilige manier verbinden van datanetwerken met het voordeel van hoge kwaliteitsspraak over dsl waardoor gratis bellen tussen kantoor en telewerkers mogelijk wordt, en het is duidelijk waarom de populariteit van vpn’s zo groeit.
Voorheen werden zulke netwerken tussen diverse vestigingen tot stand gebracht met kostbare huurlijnen. Deze zijn met de komst van dsl overbodig geworden. Eén dsl-verbinding per vestiging is voldoende om deze middels een vpn te koppelen aan andere vestigingen.
Soorten vpn’s
Vpn’s zijn op verschillende wijzen toe te passen. Een atm-vpn is een vpn via het besloten nationale breedbandnetwerk gebaseerd op atm (asynchronous transfer mode). Dit betekent dat er een verbinding is middels een afgesloten tunnel en niet via internet. De voordelen daarvan zijn: gegarandeerde bandbreedte (prestaties), gegarandeerde kwaliteit en een hoge graad van beveiliging. Vanwege de mogelijkheid om specifieke afspraken te maken over het kwaliteitsniveau van de dienstverlening (qos, quality of service) is atm geschikt voor de toekomstige integratie van spraak en data over vpn’s.
Net als een atm-vpn is een ip-vpn een oplossing die gescheiden is van het algemeen toegankelijke internet. In tegenstelling tot het atm-vpn wordt het internet protocol (laag 3) gebruikt om data te verzenden. Dit is mogelijk wat minder veilig dan atm, dat alleen laag 2 gebruikt. Bij sommige van deze netwerken wordt nu gebruik gemaakt van Cisco’s mpls-technologie (multi protocol label switching), die de efficiëntie en de kwaliteit verbetert.
Een ipsec-vpn is een vpn opgezet over internet. Gebruikers creëren private tunnels over internet via ipsec (internet protocol security). Het voordeel van deze toepassing is flexibiliteit; overal waar internet aanwezig is, bestaat de mogelijkheid om gegevens uit te wisselen. Deze vpn-vorm lijkt daarom ideaal voor onder andere de telewerker. Het nadeel is dat de veiligheid op een netwerk zo goed is als de zwakste schakel. Bij het ipsec-vpn zijn er veel schakels binnen één vpn. Gebruik van firewalls op alle verbindingslocaties vergroot de veiligheid. Dit is echter kostbaar, en ook moeilijker te beheren, omdat het decentraler is.
Bedrijven vragen een hogere qos tegen lagere kosten. Op dit gebied valt nog het een en ander te verbeteren. Met bijvoorbeeld een shdsl-verbinding kan men straks verschillende circuits bestellen. In plaats van één datakanaal is de lijn op te delen in maximaal zes aparte kanalen (pvc’s), die allemaal een aparte bestemming krijgen. De organisatie kan bijvoorbeeld kiezen voor real time pvc’s voor spraak en videovergaderen, waarbij vertragingen en dataverlies niet wenselijk zijn, pvc’s met gegarandeerde bandbreedte voor belangrijke applicaties en een algemene pvc voor gewone internettoegang, allemaal op dezelfde betaalbare dsl-verbinding. Niet alle dsl-netwerken zijn daarvoor ontworpen, maar de netwerken die deze mogelijkheden wel bieden, bijvoorbeeld die van Bbned, zullen hiervan de komende tijd enorm profiteren.
De ontwikkelingen op breedbandgebied zijn snel gegaan. Bandbreedte kost nu nog maar een fractie van wat het enkele jaren geleden kostte. Deze trend zet de komende jaren door. Op korte termijn zullen bijvoorbeeld met het binnenkort beschikbare vdsl (very high-speed dsl) snelheden bereikt worden tot 50 Mbps, in plaats van de 1 tot 2 Mbps die we in Nederland nu al hoog vinden.
Overleven of niet
Een cruciale factor in de toekomst van internet is de consument. De reden dat elektronisch zakendoen de afgelopen jaren niet van de grond kwam is duidelijk: er was nog geen draagvlak bij de consument. Mensen surften mondjesmaat en gebruikten voornamelijk 56 Kbps kieslijn-verbindingen, waarmee ze eigenlijk alleen mailden. Internet liep vaak vast en over de beveiliging was nog niet echt nagedacht; niet het ideale medium voor grote en massale aankopen.
Inmiddels is Nederland massaal aan de breedband. E-zakendoen maakt een rentree en voor het eerst worden successen geboekt. In het bankwezen groeit de populariteit van internetbankieren enorm. Onder andere de detailhandel en de reisbranche handelen steeds meer transacties online af. Volgens onderzoeksbureau Nielsen Netratings verdubbelde de online verkoop van de detailhandel in Groot-Brittannië in 2002 ten opzichte van 2001 en leverde de decembermaand in de Verenigde Staten online wederverkopers 13,7 miljard dollar omzet op. In Nederland nam het bezoek aan online winkels spectaculair toe in 2002. In december 2002 alleen al bezochten 2,2 miljoen Nederlanders (37 procent van de internetpopulatie) een online winkel. Vooral de sites Kelkoo.nl, eBay.nl, Marktplaats.nl en Neck.nl zagen het aantal unieke bezoekers in deze maand meer dan verdubbelen. De stijging van bezoek en verkoop vertaalt zich ook in meer omzet; eBay bijvoorbeeld realiseerde in 2002 een omzetstijging van 62 procent ten opzichte van 2001.
Deze trend zet de komende jaren door. Korea loopt op dit gebied jaren op Nederland vooruit. Een half miljoen Koreanen maakt inmiddels gebruik van vdsl met snelheden tot 50 Mbps. De websites zijn interactiever, gepersonaliseerd en verrijkt met audio en video. Je kan bijvoorbeeld op kledingsites virtuele modellen aankleden om te kijken hoe de kleren er driedimensionaal uitzien. E-zakendoen is er niet voor niets vele malen populairder dan hier.
De snelle groei van b2c-marketing (business-to-consumer) oefent ook druk uit op de toeleveringsketen in e-zakendoen. Het groeiende aantal bedrijven dat online verkoopt moet zijn order- en leveringprocessen automatiseren en zijn systemen koppelen en integreren met de website, zodat een transparante toeleveringsketen ontstaat. Aanbieders die niet in deze ontwikkelingen meegaan, overleven op termijn niet.< BR>
Simon Elgood, business analyst bij Demon