Op 20 mei vond de EO Jongerendag in de Amsterdam Arena plaats en op 28 mei treedt Rene Froger op in het Feyenoord Stadion. Wat heeft dat met automatisering te maken? Veel, want dit soort commerciële evenementen zorgt ervoor dat de IT-omgeving van Euro 2000 pas vlak voor aanvang van het toernooi kan worden opgeleverd.
De commerciële verplichtingen van vooral de Nederlandse stadions lopen tot 31 mei. Pas vanaf 1 juni, krap twee weken voor de start van het Europees kampioenschap voetbal, kunnen de stadions worden ingericht. "Er is natuurlijk al het nodige voorwerk gedaan: alle servers zijn geïnstalleerd, de wan-aansluitingen zijn actief en de hoofdbekabeling – altijd een fikse klus – is klaar. Maar we hebben slechts één dag de tijd om alles aan te sluiten. Als de tafels door de standbouwers zijn opgezet, is het: PC erop en kabel erin", vertelt Paul van der Velde, een van de twee IT-projectmanagers van Euro 2000.
Om de installatie te vergemakkelijken is er al een generale repetitie gehouden. Van der Velde: "We hebben, in Veghel, in een speciale ruimte bij onze systeemintegrator alles opgebouwd en uitgetest. Daarna zijn alle servers en PC's voor elke locatie in aparte dozen gedaan en opgeslagen in het centrale magazijn. Straks als we ter plekke alles kunnen inrichten, halen we de spullen uit de dozen en sluiten we de boel in één keer aan."
Hoewel het om een zeer strakke deadline gaat, heeft Rob Vink, de andere IT-projectmanager, het volste vertrouwen in een goede afloop. "Wij zijn ons er terdege van bewust dat er geen uitloop mogelijk is, in tegenstelling tot bij de meer gangbare IT-projecten. Of wij nu wel of niet klaar zijn, het toernooi en de 1,2 miljard tv-kijkers kunnen niet wachten. We hebben een noodscenario achter de hand, mocht er iets misgaan."
Sponsorperikelen
Rob Vink en Paul van der Velde werken als IT-manager bij Twynstra Gudde. Dit adviesbureau is door Stichting Euro 2000, opgericht door de Nederlandse en Belgische voetbalbonden, in de arm genomen om te helpen bij de organisatie van het EK. Twynstra Gudde detacheerde Vink in 1997 voor twee dagen in de week bij Euro 2000 om de automatisering op poten te zetten. Hij selecteerde uiteindelijk een consortium met één hoofdleverancier waaraan de ICT kon worden uitbesteed. "Helaas liepen de onderhandeling tussen het IT-consortium en de Europese voetbalbond Uefa op sponsorperikelen spaak. We moesten daardoor in juni 1999 opnieuw beginnen."
Vanaf dat moment had Vink nog maar een jaar de tijd om het automatiseringsproject succesvol af te ronden. Dat vereiste een andere aanpak: hij riep de hulp in van een extra projectmanager in de persoon van Paul van der Velde. Zij lieten het idee van één hoofdleverancier los en gingen met verschillende IT-partijen in zee, onder centrale aansturing.
Het Europese voetbalpandemonium voltrekt zich van 10 juni (de openingswedstrijd) tot en met 2 juli (de finale) in acht stadions. Dat zijn de Nederlandse voetbaltempels in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven en Arnhem en de Belgische arena's in Brussel, Luik, Brugge en Charleroi. Zestien landenteams spelen er in totaal 31 wedstrijden.
Om het toernooi in goede banen te leiden is de hulp van ICT onontbeerlijk geworden. "In totaal zullen er 60 servers, 700 PC's en 250 printers staan opgesteld, verdeeld over 35 locaties", somt Van der Velde op. "De KA-omgeving draait onder Windows '98, Windows NT is het netwerkbesturingssysteem en SQL Server het databasesysteem. Verder gebruiken we een 'frame relay' netwerk naar alle belangrijke locaties met een gegarandeerde bandbreedte voor de applicaties. Tevens beschikken we over backup-ISDN-verbindingen en kunnen de meest vitale systemen ook zonder wan in de lucht blijven."
Telfort verzorgt de telecommunicatievoorzieningen, Dell levert PC's en servers en Getronics is de systeemintegrator. Dit bedrijf regelt infrastructurele zaken als lan's en bekabeling, installeert alle apparatuur, bemant de helpdesk en verzorgt het onderhoud op de computers. Nashuatec levert printers, faxen en kopiers. Euro 2000 heeft met de leveranciers een huur- of een koop/terugkoop-regeling getroffen.
Het IT-projectteam heeft overigens weinig te maken gehad met de bouw van de website van Euro 2000. Deze is ontwikkeld door het Britse Sportal, waarbij PSINet de infrastructuur leverde. De Uefa stuurt dit rechtstreeks aan, omdat alle direct aan het voetbalspel gelieerde activiteiten onder de paraplu van de voetbalbond vallen. De Euro 2000-organisatie verzorgt het facilitaire gedeelte van het toernooi.
‘Rode en groene’ wedstrijden
Van de drie meest vitale applicaties – een kaartverkoopsysteem, een media-informatiesysteem en een evenementbeheersysteem – beschouwt Vink de eerstgenoemde als het allerbelangrijkste. "Daar hebben we twee jaar aan gewerkt. Het ging in totaal om 1,2 miljoen kaartjes. Die zijn vrijwel allemaal verkocht, gedrukt en gedistribueerd. Het systeem is uit beveiligingsoogpunt nergens aan gekoppeld, zelfs niet aan het KA-netwerk."
Belangstellenden konden kaartjes aanvragen door een papieren formulier in te vullen en op te sturen, of gebruik te maken van de apart opgezette website voor kaartverkoop. Deze digitale aanvragen kwamen op een standaard mailserver binnen, werden dagelijks op tape gezet en vervolgens in het ticketingsysteem ingevoerd.
Het Engelse Synchro Systems heeft het kaartverkoopsysteem ontwikkeld. Het softwarebedrijf mag veel voetbalclubs uit de Premier League tot zijn klantenkring rekenen en werkte eerder voor het WK Italia '90 en Euro'96. Voor Euro 2000 heeft het bedrijf de standaard software uitgebreid met een extra functionaliteit. Vink: "In een normale situatie – bijvoorbeeld bij een bioscoop – koppelt het systeem een ticket direct aan een stoel. Bij Euro 2000 wilden we er echter zeker van zijn dat iedereen op de juiste plek zit. Dat bijvoorbeeld in Charleroi de Duitse fans aan de ene kant en de Engelse supporters aan de andere kant van het stadion plaatsnemen. Met behulp van een geavanceerde Excel-spreadsheet is een grafisch overzicht van de stadions te verkrijgen. De indeling kan dan in overleg met de politie plaatsvinden, waarna de kaartjes worden toegewezen."
Bij de opzet van het systeem speelde data-integriteit een voorname rol. Kaartjes zijn op naam verkocht, waarbij persoonlijke gegevens moesten worden opgegeven. Daarnaast geschiedde de kaartverkoop met oog op de verwachte overtekening aan de hand van een gewogen loting. De organisatie maakte een onderscheid in zogenaamde rode wedstrijden (de openingswedstrijden, de groepswedstrijden van Nederland en België, en de knockout-wedstrijden) en groene voetbalpartijen die ten tijde van de aftrap van de verkoop nog onbekend waren. Wie ook op deze groene matches intekende, vergrootte zijn kans een rood ticket te bemachtigen.
Tijdens het WK Voetbal in Frankrijk twee jaar geleden uitten diverse Europese landen kritiek op de volgens hen oneerlijke kaartverdeling. Het gastland zou veel te veel kaartjes hebben gekregen. De kaartverkoopstrategie van Euro 2000 is daarom uitgebreid getoetst, bijvoorbeeld door de Europese Commissie. Die zag geen bezwaren. Daarnaast controleerde het Nederlandse Meetinstituut, tevens controleur van loterijen, casino's en fruitautomaten, alle software en inschrijfformulieren. "Het NMI heeft het systeem zo'n 1 miljard keer gesimuleerd, twee weken lang. Het bleek een eerlijk systeem, en daarvoor zijn we ook gecertificeerd. Bovendien hebben we het gegevensinvoerproces door een accountantsbureau laten onderzoeken en is de database voor en na de loting bij een notaris op CD-Rom gedeponeerd", aldus Vink.
Rekencentrum in een autobusje
Het tweede belangrijke systeem is het media-informatiesysteem, geleverd door Delta-Tré, een Italiaans IT-bedrijf dat is gespecialiseerd in het weergeven van sportstatistieken.. Hierin staan de historische gegevens over de teams, de spelers en het toernooi, aangevuld met actuele wedstrijdinformatie zoals uitslagen. Ook bevat het persberichten van de Uefa en Euro 2000. Journalisten kunnen het databasesysteem, dat op een intranet staat, in elke persruimte raadplegen.
Om de wedstrijden van minuut tot minuut bij te houden, zullen zogeheten spotters op de tribune plaatsnemen, vertelt Paul van der Velde. "Zij voeren op hun laptop ter plekke informatie in over doelpunten, gele en rode kaarten, hoekschoppen, wissels enzovoort. Die gegevens gaan direct naar onze centrale database in het datacenter in Rotterdam en worden vanuit daar doorgestuurd naar elke lokale server in de perscentra van de stadions. Die servers zijn uitgerust met een replicatie van die database. Mocht de centrale database uitvallen, dan is in ieder geval de lokale database nog bruikbaar. Voorts bestaat er via een huurlijn een met encryptie beveiligde link naar PSINet voor het versturen van actuele gegevens naar de website."
De online informatie, die de spotters intikken, is tevens bedoeld voor tv-uitzendingen. Buiten het stadion staat een tot minirekencentrum opgebouwd autobusje dat een verbinding heeft met de centrale database. De tv-regisseur laat via een koptelefoon aan het busje weten welke 'infographics' hij op het tv-scherm wil tonen, bijvoorbeeld over balbezit of buitenspel. De manschappen in het busje komen van Delta-Tré.
De derde bedrijfskritische applicatie is het evenementbeheersysteem Games. Het is geleverd door het Spaanse TecneT en bestaat uit een aantal componenten. De meest essentiële component is in de ogen van Vink het accreditatiesysteem voor de 7000 journalisten. "Die moeten voor de openingswedstrijd in Brussel hun badge met foto ophalen. Dat systeem mag niet platgaan en is daarom dubbel uitgevoerd."
Het projectteam testte dit systeem tijdens een paar oefeninterlands en haalde er nog een aantal printfouten uit. Zo bleken sommige printers moeite te hebben met het speciale printpapier dat een vouwrand kent voor het maken van de persbadges. Ook bleven PC's hangen tijdens het uitprinten van de badges in grote volumes. Van der Velde: "We zijn toen teruggevallen op een simpeler versie van de printerdriver met een parallelle aansluiting, in plaats van de USB-versie. Dat bleek voor ons toch een te nieuwe technologie."
Andere componenten zijn de systemen voor het beheren van hotelkamers, het regelen van vervoer en het vastleggen van informatie over de 3200 vrijwilligers. "Ook bestaat er nog de toepassing VIP Welkom", weet Vink. "Daarin staat voor iedere VIP aangegeven welke wedstrijden, ceremonies en cocktailparty's bezocht moeten worden met bijbehorende reisschema's. Ook het aantal geschenken is vermeld, om te voorkomen dat de VIP niet twee windmolentjes krijgt, maar één windmolentje en één manneken pis."
Dubbele uitvoering
De korte looptijd van het project brengt een aantal specifieke eisen met zich mee, vertelt Vink. "Systemen moeten simpel en vriendelijk in het gebruik zijn. Er is nu eenmaal geen tijd voor een uitgebreide voorbereiding. Het gebruik van bewezen technologie voorkomt ook eventuele, onnodige vertragingen. Ook moesten we continu afwegen of bepaalde investeringen wel de moeite waard waren. Zo hebben we afgezien van een route-optimalisatie-planner in ons vervoerssysteem. Dat soort complexe functionaliteit is meer iets voor permanent gebruik."
Dat neemt niet weg dat gebruikers – zowel binnen als buiten de Euro 2000-organisatie – hoge eisen aan de beschikbaarheid stellen. "Storingen aan belangrijke systemen moeten binnen twee uur zijn opgelost. Daarom zorgen we in een aantal gevallen voor een dubbele uitvoering van computersystemen en applicaties. Ook maken we gebruik van lokale onderhoudsteams die in ploegendienst tot achttien uur per dag beschikbaar zijn. Alle ICT-leveranciers stellen hiervoor medewerkers beschikbaar. In totaal werken er zo'n driehonderd automatiseerders aan het project", merkt Vink op.
Wanneer het toernooi dan eindelijk van start gaat, zullen Vink en Van der Velde bij iedere wedstrijd in de catacomben te vinden zijn om de gang van zaken in de gaten te houden. Voor Vink, een Ajax-fan, is dat een leuke bijkomstigheid. Van der Velde geeft echter niets om voetbal. Hij kent zelfs een bij het project betrokken IT'er die categorisch weigert om wedstrijden te zien. "Maar", benadrukt hij, "dat doet niets af aan onze motivatie. Euro 2000 is vanuit IT-oogpunt bekeken een buitengewoon boeiend en interessant project, ook al hou je niet van voetbal."
Rik Sanders
Kaartcontrole met 'fuzzy logic'
Met de overhandiging van de eerste tickets aan oud-bondcoach Rinus Michels en de Belgische premier Guy Verhofstadt werd op 11 mei het startsein gegeven voor de distributie van 1,2 miljoen toegangskaarten. Om er voor te waken dat er geen kaarten bij fraudeurs en hooligans terecht komen riep Euro 2000 de hulp in van het Arnhemse softwarebedrijf Human Inference.
Zo'n 98 procent van de tickets voor Euro 2000 is inmiddels verkocht, verdeeld over drie groepen (400.000 kaarten elk): de voetbalbonden, het publiek en de categorie 'overigen' (Uefa, sponsors, pers). De Euro 2000-organisatie regelt volgens strikte regels de kaartverkoop aan het publiek. Zo kan ieder individu slechts één kaart per wedstrijd voor zichzelf en voor zijn gast aanvragen, waarbij persoonlijke gegevens van beiden moeten worden doorgegeven. "Maar we wisten van tevoren dat er altijd mensen zouden zijn die meer kaarten trachtten te bemachtigen", zegt Jos de Kruif, ticketing manager sales van Euro 2000. "Dat gebeurt uit onwetendheid, maar ook express door onder verschillende namen tickets aan te vragen. Bovendien proberen sommigen het via netwerken. Wij zijn bijvoorbeeld op één straat uit Reykjavik gestuit waar zestig aanvragen vandaan kwamen. Misbruik is in dit soort gevallen echter moeilijk aan te tonen."
Vreemde aanvragen
Om deze mensen uit het bestand te filteren hanteerde Euro 2000 in eerste instantie een eenvoudige ontdubbelingstool. Dat leverde een paar duizend dubieuze gevallen op. Maar de klantenservice bleef vreemde aanvragen tegenkomen, bijvoorbeeld van bedrijven. De Kruif ging op zoek naar fijnmaziger hulpmiddelen en kwam bij het Arnhemse bedrijf Human Inference terecht, een leverancier van databeheersoftware.
Voor een verbeterde ontdubbeling zette Human Inference zijn tool Intelligent Retrieval in: identificatiesoftware voor het herkennen van relaties in een bestand. De technologie is gebaseerd op 'fuzzy logic', waarbij tijdens het programmeren onzekere factoren (zoals 'misschien ja' en (waarschijnlijk nee') worden ingebouwd in plaats van harde criteria.
Met Intelligent Retrieval kan een signalement worden opgebouwd uit gestandaardiseerde administratieve kenmerken, zoals initialen, familienamen, adresgegevens, geboortedatums, sekse, nationaliteit en creditcardnummers. Verder kunnen woorden op basis van klank en spelling met elkaar worden vergeleken, vertelt consultant Eddy Reimerink. "Neem de naam 'Couzy': de software zal relaties leggen tussen de vier klankvarianten van de naam: Koezie, Koezei, Kauzie en Kauzei. Dus, zoek je naar de heer Couzy, dan zal ook de heer Kauzie in beeld komen." Uit ervaring weet Reimerink dat de meeste fraudeurs slechts kleine aanpassingen doorvoeren in hun NAW-gegevens. "Dat gegeven gebruiken wij weer in onze identificatiesoftware."
"Met deze technologie zijn personen die naamvariaties toepassen om onvindbaar te worden, op te sporen", zegt De Kruif. "Voetbalvandalen bijvoorbeeld. Wij hebben van de Nederlandse, Belgische, Duitse en Engelse voetbalbonden databases gekregen van de hooligans met een stadionverbod. Met behulp van Intelligent Retrieval zijn die zwarte lijsten met onze kaartverkoopdatabase vergeleken. Er zijn er toch nog ongeveer vijftig uitgehaald." De Kruif spreekt in dit verband van een politieke zaak: "Wij moeten er alles aan doen om vandalen uit ons bestand te weren, zodat we later geen verwijten kunnen krijgen."
1100 Afwijzingen
Euro 2000 wilde tevens een controle op de schrijfwijze van de in de SQL-database ingevoerde namen, plus een adresvalidatie. Voor de naamcontrole is de interpretatiesoftware Name/It ingezet. De basis ervan wordt gevormd door een kennisbestand met informatie over talen en culturen, zoals specifieke familienamen, geografische aanduidingen, bedrijfsnamen, afkortingen, titulatuur, en dergelijke.
Voor het nalopen van met name de buitenlandse adressen paste Human Inference het hulpmiddel Itaca toe. Deze software vergeleek de adresgegevens van de Euro 2000-formulieren met het internationale adressenbestand van het softwarebedrijf. "Itaca standaardiseert adressen op een fouttolerante manier", vult Reimerink aan. "Het enkel selecteren op verkeerde postcodes levert namelijk niets op. Wij zoeken in een bestand aan de hand van een adres naar een best gelijkend adres."
Na het schonen van de gegevens traceerde Human Inference op 400.000 aanvragen zo'n 3600 meldingen die potentieel dubbel waren. Er zijn circa 25.000 correcties in tenaamstellingen en ongeveer 6000 correcties in adressen uitgevoerd. Uiteindelijk heeft Euro 2000 de aanvragen van 1100 mensen afgewezen.
3,5 Miljard treffers in 23 dagen
De website http://www.euro2000.org moet de best bezochte website ter wereld worden. De voorspelling van gemiddeld 150 miljoen hits per dag is meer dan een verdubbeling in vergelijking met het Internetverkeer op de site van het WK'98 in Frankrijk (70 miljoen hits per dag). PSINet, verantwoordelijk voor het infrastructurele gedeelte van de website, heeft voor een gedistribueerde opzet gekozen om het verkeer te regelen en Ddos-aanvallen te ontmoedigen.
De werkzaamheden voor de Uefa zijn in een sponsor-overeenkomst gegoten. "Zo'n sportevenement is een geschikte gelegenheid om relaties te ontmoeten. Daarnaast willen we er onze naamsbekendheid mee vergroten", vertelt Moos Bulder, manager PSINet applications and web services in Europa.
Voetbalportaal
Sportal, een bouwer van Internet-sportportalen uit Engeland, heeft in opdracht van de Europese voetbalbond Uefa de website ontworpen. Op de site kan een voetballiefhebber zich laven aan een stortvloed van historische en actuele informatie in tekst, foto en video. Het Amerikaanse PSINet, dat over een wereldwijd IP-netwerk van 1,5 miljoen kilometer glasvezelkabel beschikt, moet ervoor zorgen dat het voetbalportaal 24 uur in de lucht blijft. Behalve het regelen van een Internetverbinding en de beveiliging heeft PSINet het beheer van de website op zich genomen.
PSINet leverde al de infrastructuur voor de website http://www.uefa.com, aldus Bulder. "Daarnaast ondersteunen wij nog andere sportsites, zoals Opengolf.com en de voetbalsites van Real Madrid, Barcelona en de KNVB. Ook verzorgden wij op verzoek van EDS het IP-netwerk buiten Frankrijk voor het WK'98."
Behalve deze ervaring was volgens Bulder de Uefa gecharmeerd van de wijze waarop PSINet de verwachte topdrukte op de site in goede banen wilde leiden. "Wij hebben de site verdeeld over tien 'hosting centers': één in de Verenigde Staten en negen in Europa, waaronder die in Amsterdam-Zuidoost. Voordeel hiervan is dat iemand die naar de website surft, direct naar de dichtstbijzijnde of minst drukke locatie wordt geloodst."
PSINet maakt hierbij gebruik van caching, waarbij de PC terugvalt op een lokaal opgeslagen kopie van de website, wanneer deze opnieuw wordt bezocht. Dat scheelt tijd. Bovendien is 90 procent van de informatie op de voetbalsite statisch. De verbindingen met de servers van het hosting center worden daardoor alleen belast met het verwerken van interactieve informatie.
De ambitie om de drukst bezochte website van de wereld te worden, vraagt haast om Ddos (distributed denial of service)-aanvallen. Is Bulder hiervoor bevreesd? "Door onze gedistribueerde manier van opbouwen denken we dit gevaar tot een minimum te beperken. Zo staat bijvoorbeeld een stuk video op de homepage op een andere server dan de homepage zelf. Daarnaast bewaken we in samenwerking met Uefa en Sportal de website voortdurend."