Voor het eerst in zijn bestaan voert Getronics een reclamecampagne. Onder de payoff Building Futures moet de naam Getronics als merk van wereldformaat worden gevestigd. Maar het zal nog een tijd duren eer de dorpse uitstraling van de automatiseerder is veranderd in een wereldwijd aura. Hollandse nuchterheid blijft de boventoon voeren. "Een voetbalclub sponsoren: dat nooit!", zegt Peter van Voorst, directeur Getronics Nederland en lid van de Raad van Bestuur
Nu Ton Risseeuw bijna een jaar weg is, beginnen de contouren van een nieuw Getronics zichtbaar te worden. Het bedrijf wil een mondiale rol spelen en daar past een ander pet bij dan de generaalssteek van de vorig jaar mei vertrokken oprichter/directievoorzitter. De aanleiding voor de nieuwe koers was de eveneens in dezelfde maand aangekondigde overname van Wang Global, het fusieproduct van Wang en Olsy (de IT-dienstverlener van Olivetti). Dit laatste huzarenstuk van Risseeuw bracht Getronics in een klap naast IBM en EDS in de top van dienstverleners in de netwerk- en desktopomgevingen. De Nederlandse automatiseerder groeide uit van 12.500 medewerkers in acht landen en een omzet van 3,5 miljard gulden in 1998 naar ruim 35.000 medewerkers in 44 landen en een omzet van 8,07 miljard gulden in 1999.
Geen wonder dat Peter van Voorst, de jarenlange rechterhand van Risseeuw en tegenwoordig lid van de raad van bestuur, 1999 bestempelt als een zeer bijzonder jaar. "De overname van Wang Global is het gevolg van de nieuwe strategie. Tot halverwege de jaren negentig vonden we een internationale positie namelijk niet nodig. De buitenwereld keek daarom altijd wat meewarig naar ons. We hebben echter zoveel bedrijven gezien die de mist in gingen door te snel buitenlandse overnames te plegen. Buitenlandse vestigingen van onze klanten regelden hun eigen automatisering. Pas toen de markt om internationale ICT-oplossingen vroeg door de doorbraak van kantoorautomatisering en e-mailsystemen, restte ons de keuze: of een lokale speler worden of multinationals bedienen. Wij kozen ervoor de klant te volgen. Aanvankelijk was ons beleid gericht op Europese spreiding. Met de overname van Wang Global hebben we meer gekregen, al komt nog steeds 70 procent van de omzet uit Europa."
Hechte organisatie
In Europa breidde Getronics in 1997 en 1998 sterk uit in Scandinavië en Spanje. In Nederland werkte het al sinds de beursgang in 1985 gestaag aan uitbreiding. "Maar", benadrukt Van Voorst, "interne groei vormt voor ons nog steeds de basis. Het is een voorwaarde om overnames te kunnen plegen. In de ICT-wereld gaat tegenwoordig alle aandacht uit naar overnames en beursgangen. Het vanuit eigen kracht groeien lijkt totaal naar de zijlijn gedrukt. Ten onrechte."
Van Voorst vindt dat de ‘oude economie’ op deze manier tekort wordt gedaan. Wat is er mis met aantonen dat je een solide onderneming bent en pas dan beloond wordt met een mooie beurskoers, vraagt hij zich af. Hij gelooft ook niet in de scheiding van de oude en nieuwe economie: de huidige internet-tijd is volgens hem een geleidelijke ontwikkeling.
Bij de nieuwe internationale ambities van Getronics hoort een hechte organisatie. De vaak gehoorde kritiek was dat het bedrijf uit een conglomeraat van autonoom opererende werkmaatschappijen bestond waar weinig lijn in zat. Maar met de overname van Wang Global ontkwam Getronics er niet aan samenhang in het concern aan te brengen. Risseeuws opvolger Cees van Luijk heeft per 1 januari 2000 een nieuwe operationele structuur ingevoerd, waarbij vrijwel alle activiteiten voortaan onder de noemer ‘Getronics’ worden uitgevoerd.
De herstructurering betekent het definitieve einde van in Nederland bekende namen als Raet, Koning en Hartman, Computer Uitwijk Centrum, Electric Engineering en Synergie Consultancy. Dat geldt ook voor die van buitenlandse inlijvingen, bijvoorbeeld Wang, Ark Asa uit Scandinavië, het Spaanse Grupo CP en Redes y Sistemas de Datos uit Mexico. Er zijn twee uitzonderingen: BMG, waarvan Getronics recent alle aandelen heeft verworven, en het distributie-gedeelte van Koning en Hartman, dat verder gaat onder de naam Datelcom. Bovendien blijft de samen met KPN opgezette joint venture Intercai onder zijn eigen naam voortbestaan.
Introvert bedrijf
"Om onze naamsbekendheid in het buitenland te vergroten, hebben we de reclamecampagne Building Futures laten opzetten", vertelt van Voorst. "Buiten Nederland kent niemand kent ons. ‘Who the hell is Getronics?’, vragen ze zich daar af. De campagne is daarom niet primair voor Nederland bedoeld. Dat scheelt weer in de kosten."
In sponsoring op uitgebreide schaal ziet Van Voorst weinig. Sportsponsoring, bijvoorbeeld een voetbalclub, is hem een gruwel. "Wij richten ons niet op de consumentenmarkt. Ik snap eerlijk gezegd weinig van collegabedrijven die een voetbalclub financieren. Onze sponsoring is meer gericht op cultuur. We sponsoren al jarenlang de Amsterdamse Bach Solisten. Dit jaar zijn we een van de sponsors van tentoonstellingen over de Gouden Eeuw in het Rijksmuseum en de Kunst van de Islam in de Nieuwe Kerk van Amsterdam."
IDC-analist Martin Cunning juicht de campagne toe. "Getronics is altijd een introvert bedrijf geweest dat ook vanwege de technische achtergrond moeilijk te plaatsen is. Dat moet nu veranderen, omdat het wereldwijd actief is geworden. Zo’n ommezwaai heeft tijd nodig en zal zeker in de beginfase stroef verlopen. Medewerkers zullen zich toch afvragen: ‘moet dat nu’. Mettertijd trekt dit bij."
Van Voorst vormde jarenlang een hecht koppel met Risseeuw. De intrede van Cees van Luijk, die in zijn wittebroodsweken de overname van Wang Global mocht afronden, was het startsein voor een heel ander bedrijf.
"Het ‘oude’ Getronics bestond uit Nederland – 70 procent van de omzet – plus zeven andere landen. Nu opereren we in 44 landen. Dat vraagt om veel meer afstemmen en delegeren. Risseeuw zat altijd heel erg dicht op de commercie. Getronics was onder hem een decentrale, strak aangestuurde organisatie. Wij zeiden ook veel ‘nee’: van elke vijftien potentiële overnames ging er één door. Bij twijfel bliezen we het af."
Van Voorst stond sceptisch tegenover de overname van Wang Global, maar liet zich toch overtuigen. "Dat lag vooral aan de onzekere start van de onderhandelingen. In november 1998 wist ik dat Ton Risseeuw weg zou gaan en er bestond nog weinig inzicht in het beursfonds Wang Global. Maar na het marktonderzoek ben ik overtuigd geraakt van de kracht van Wang. Het klikte met het management, en de herstructurering en de integratie van Olsy waren al een eind op streek. "
De huidige directie onderhoudt nog geregeld informeel contact met Ton Risseeuw. "Hij krijgt alle spullen toegestuurd die de werknemers ook krijgen. Hij geeft zijn opinie, zoals altijd een duidelijke mening, maar dat doet hij geheel vrijblijvend. Hij beseft heel goed dat zaken tegenwoordig anders verlopen."
Engels als voertaal
De eerste tekenen van een ‘ander’ Getronics dienen zich al aan. De advertentiecampagne is hiervan een sprekend voorbeeld, maar ook de instelling van heuse raad van bestuur die jarenlang ontbrak. De voertaal is Engels geworden: wie het bedrijf belt krijgt mensen aan de lijn die het over "Djietronics" hebben. Handelde Risseeuw voorheen zelf de contacten met de pers af, tegenwoordig blijken er ‘senior vice-president communications’ en ‘head of strategic marketing communications’ rond te lopen. Cees van Luijk laat – zoals het een topman van een wereldconcern kennelijk betaamt – zijn neus nauwelijks in Nederland zien. Is het bedrijf er Amerikaanser op geworden, nu door de overname van Wang Global een zwik Amerikanen in huis zijn gekomen? "Ja", antwoordt Van Voorst, "vroeger gaven we alleen geld uit wanneer het op korte termijn echt nodig was. Nu gaan we meer naar buiten toe met allerlei communicatie-uitingen. Kijk, we moeten ons ook niet alles laten opdringen door die Amerikanen. Tenslotte is Nederland een belangrijk afzetgebied en biedt het plaats aan het hoofdkantoor. Zij zijn goed in het organiseren en het presenteren. Ik kreeg een keer op een dag 338 sheets voor mijn kiezen. Wij als nuchtere Nederlanders verstaan de kunst om daar doorheen te prikken en te kijken wat er werkelijk is gerealiseerd."
Hij noemt als belangrijk pluspunt dat de aanwezigheid in de Verenigde Staten het mogelijk maakt om direct contact te hebben met technologiepartners zoals Microsoft, Cisco, Dell en Hewlett-Packard. "Omdat wij zelf niet de technologie uitvinden, hebben we goede relaties nodig."
De hoofdactiviteiten van Getronics zijn te scheiden in desktop- en netwerkdiensten (74 procent omzet, 28.000 werknemers), ICT-oplossingen en consulting (15 procent, 6.000) en een pluk hard- en softwaredistributie (11 procent, 1000). Van Luijk heeft zich hoge ambities ten doel gesteld. Het aandeel van de divisie business solutions & consulting (onder meer het bouwen en beheren van applicaties en uitbesteding) moet aan het eind van 2002 op 25 procent staan. Daarnaast moet zijn bedrijf tegen die tijd tot de top drie van ICT-dienstverleners behoren. Volgens gegevens van Dataquest uit 1999 schommelt Getronics rond de zevende plaats op de Europese ranglijst van IT-dienstverleners en staat het op de zeventiende plek op de mondiale ranglijst.
Om verder te stijgen zal Getronics veel meer ervaring en expertise moeten krijgen op het gebied van strategische diestverlening. De automatiseerder mist bijvoorbeeld een sterke internet-adviestak. Het heeft via het vroegere Interedge uit Amersfoort wel een specialist in webtoepassingen in huis, maar op internationaal niveau schiet het tekort om de net opgezette Get-on Internet Portal snel uit te rollen. Het zou voor de hand liggen indien Getronics een balletje opgooit bij advieskantoor Pricewaterhouse Coopers. Net als Kpmg (Cisco) en Ernst & Young (Cap Gemini) zoekt dit bureau een IT-partner om de technologische kant van e-handel te kunnen behapstukken. Van Luijk kent Pricewaterhouse Coopers erg goed: hij komt er vandaan.
Overnames
Geografisch gezien noemt Van Voorst Frankrijk, Duitsland en Zweden als landen in Europa waar Getronics een te gering marktaandeel bezit. Overnames, gericht op ICT-oplossingen en consulting, moeten dit euvel verhelpen. Op de Engelse markt daarentegen beschikt Getronics over een goede marktpositie, die aan Wang te danken is.
Volgens IDC-analist Martin Canning moet topman Cees van Luijk of een tactische of een strategische besluit nemen. "Met tactisch bedoel ik een lokale overname. Er gonst een hardnekkig gerucht dat Getronics het Duitse Compunet Computer, een deel van GE Capital, wil overnemen. Beide partijen ontkennen overigens. Een strategische besluit houdt in dat Getronics met een speler in zee gaat die in meerdere landen actief is. De Frans/Engelse Sema Group zou een goede kandidaat zijn. Ik denk dat zo’n partij een grotere meerwaarde heeft dan een lokaal opererende firma."
In de wandelgangen vallen nog veel andere namen van overnamekandidaten te beluisteren, zoals het Franse Atos, het Engelse Logica en recent Finsiel, de IT-dienstverlener van Telecom Italia (77 procent) en Banca d’Italia (14,3 procent). Vorig jaar meldden diverse media dat Getronics met het Zweedse WM-Data zou fuseren. Canning verwerpt het idee. "WM-Data bevindt zich in een te geïsoleerde positie in Zweden en wil geen lokale poot van Getronics worden." Van Voorst erkent dat Getronics regelmatig met WM Data over samenwerking heeft gepraat, maar stelt vast dat er ‘niet meer in zit’. Inmiddels is de automatiseerder een strategische alliantie aangegaan met het Noorse Merkantildata. Deze IT-dienstverlener beschikt ook over een sterke positie in Zweden. Door de innige samenwerking krijgt Getronics toegang tot de Zweedse markt.
Wat de andere continenten betreft beschikt het concern via Wang Global over een sterke organisatie in Azië/Oceanië en is het in redelijke mate vertegenwoordigd in Latijns-Amerika. In de Verenigde Staten moet Getronics in de ogen van Cunning heel hard en vaak gillen. "Daar is het bedrijf voor iedereen een raadsel. Wang Global is vooral bekend bij de overheid, maar heeft een zwakke organisatie. Getronics zal zich daarom opnieuw positioneren en veel moeten investeren in marketing en branding. Op den duur zal er een aankoop nodig zijn."
De IDC-analist concludeert al met al dat de markt Getronics door de samensmelting met Wang Global serieuzer neemt. "Grote concurrenten als IBM en Hewlett-Packard vertellen ons dat Getronics voortaan op hun kaart staat. Ik verwacht dat beide bedrijven als reactie op de plannen van Getronics eveneens op zoek gaan naar expansiemogelijkheden in Duitsland en Frankrijk."
Niet vergeten mag worden dat Nederland de grote thuismarkt blijft. Er werken ruim 8000 medewerkers die verantwoordelijk zijn voor bijna eenderde (2,64 miljard gulden) van de omzet. Van Voorst meldt dat Getronics zich in ons land de komende tijd met name richt op het binnenhalen van uitbestedingsopdrachten van middelgrote en kleine organisaties.
Een proces dat Getronics al in gang heeft gezet, is het vervreemden van distributie-activiteiten en andere onderdelen die het niet meer als kernactiviteiten beschouwt. Vorig jaar verkocht de automatiseerder de distributeurs Vanandel aan Geveke en het Noorse Netcenter aan PCLan. Diebold nam de geldautomatentak, waarvoor Bull de productontwikkeling deed, over. Getronics wil ook af van het eenvoudige reparatiewerk en het leveren van pinautomaten aan winkels en de verwerking van de transacties. "Het zijn activiteiten die bij andere, meer gespecialiseerde bedrijven beter op hun plaats zijn", zegt Van Voorst. "Maar het afstoten hoeft niet coûte que coûte. We hebben geen haast. Pas als er een goede overnamekandidaat langskomt, gaan we praten."
Veredeld elektromonteurbedrijf
Een opmerkelijk verschil tussen Getronics en andere grote IT-dienstverleners is het wagenpark. Het grootste Nederlandse ICT-bedrijf heeft in veel grotere getale servicewagens rondrijden. Wat dat betreft lijkt Getronics eerder op een veredeld elektromonteursbedrijf dan op een adviseur op het terrein van strategische IT-vraagstukken. Van Voorst is het hier niet mee eens: "Ik erger me aan het beeld van schroevendraaiers dat van ons bestaat. Alsof wij alleen hardware leveren en installatie- en onderhoudswerkzaamheden verrichten. Dit imago ijlt ons na. Wij leveren ook softwareoplossingen, alleen dat werk is minder zichtbaar."
Het imago van Getronics stamt voor een groot deel uit het verleden. Het bedrijf koketteert nauwelijks met zijn historie, zoals IBM, Siemens of Hewlett-Packard dat wel doen, maar ook Getronics kent een oergeschiedenis die teruggaat tot het eind van de negentiende eeuw. In 1887 werd in Amsterdam de ‘Elektrotechnische Fabriek NV’ van Groeneveld, Van der Pol & Co opgericht. Dit bedrijf installeerde meet- en regelapparatuur en elektrotechnische installaties. Het groeide uit tot een holding op het gebied van installatie en distributie van technische producten en apparaten. In 1968 fuseerde het toen inmiddels geheten Groenpol met het collega-bedrijf Geveke. De nieuwe combinatie ging naar de beurs, maar werd er in 1970 weer afgehaald na de overname door het handelsconglomeraat SHV. Het werkterrein van de tot Geveke Electronics omgedoopte divisie breidde langzaam uit naar computerapparatuur, netwerken en datacommunicatie. In 1983 wist Ton Risseeuw het bedrijf via een managementuitkoop te verzelfstandigen, omdat SHV niet verder wilde investeren in computerapparatuur en software. Risseeuw bracht het bedrijf in 1985 weer naar de beurs en veranderde de naam in Getronics, een naam die eerder officieus was gebruikt om computerproducten aan te duiden die naar eigen ontwerp door anderen werden geproduceerd.
Tegen ADV
Getronics schermt in het jaarverslag 1999 trots met een internationale klantenlijst, waarop namen staan als Shell, Barclays, AGF Allianz Group, Gruppo Banca Popolare di Vicenza en BP Amoco. Maar mocht het in hogere sferen verkeren dan staat het inmiddels weer met beide benen op de grond. De dorpse politiek stond de afgelopen tijd hoog op de agenda. Een moeizaam tot stand gekomen raam-cao, waarin ook de cao’s van Raet en Wang Global zijn opgenomen, onder het motto "Niemand gaat er in de nieuwe raam-cao op achteruit, integendeel!’ is niet door elke medewerker automatisch geaccepteerd. Computable berichtte de afgelopen tijd volop over de hierover ontstane onenigheid tussen directie, de ondernemingsraad van Wang en de vakbonden.
De ophef doorkruist de plannen van de directie om een employer of choice te zijn: een kreet die het hanteert om het personeel duidelijk te maken dat Getronics er heus alles aan doet om het hen naar de zin te maken. Al past ADV weer niet in dit plaatje. Van Voorst is hier een verklaard tegenstander van, tenzij het als instrument tegen werkloosheid wordt gebruikt. "Ik wil mijn mensen veertig uur per week beschikbaar hebben. Klanten willen dat de continuïteit van de dienstverlening niet in gevaar komt. Natuurlijk, het is wel eens vervelend om op vrijdag te werken in lege lokalen, omdat klanten massaal ADV hebben en aan het funshoppen zijn. Dat willen onze medewerkers ook, maar – houd ik ze voor – klanten stellen aan ons hogere eisen dan aan hun eigen medewerkers."
De directeur Nederland kan echter niet meer om parttime-werk heen. "Het kan bij ons wel, maar niet in alle functies. Collega’s hanteren hetzelfde beleid, alleen zij vertellen aan de buitenwereld doodleuk dat iedereen er parttime kan werken. Wij hebben ons de afgelopen jaren niet goed verkocht. De situatie vroeg er ook niet om, maar die is inmiddels veranderd."
Van Voorst wijst erop dat Getronics nog nooit collectief ontslag heeft aangevraagd, zoals menig ander IT-bedrijf. "Wij richten onze onderneming altijd zodanig in dat we het ook in mindere tijden kunnen volhouden. We waren op sommige momenten wellicht iets te zuinig, met een te krap beleid, maar ook wij betalen goed op de huidige arbeidsmarkt."
Rik Sanders, redacteur
Bedrijf | Omzet | 1998 |
1 | IBM (Global Services) | 28.916 |
2 | EDS | 16.891 |
3 | Fujitsu (inclusief Amdahl, DMR, ICL) | 14.034 |
4 | Andersen Consulting | 8.346 |
5 | Computer Sciences Corporation (CSC) | 7.602 |
6 | Hewlett Packard | 7.152 |
7 | Compaq Computer | 6.496 |
8 | PriceWaterhouseCoopers | 6.395 |
9 | Xerox | 6.290 |
10 | Lockheed Martin | 5.272 |
11 | Unisys | 4.955 |
12 | Automatic Data Processing, Inc | 4.870 |
13 | Oracle | 4.692 |
14 | Cap Gemini | 4.405 |
15 | Ernst & Young | 4.316 |
16 | Lucent Technologies | 4.173 |
17 | Getronics (inclusief Wang Global) | 3,828 |
18 | Science Applications International Corp.(SAIC) | 3.631 |
19 | NCR | 3.104 |
20 | Siemens Networks (Information and Communications) | 2.733 |
Omzet dienstverlening op ICT-gebied wereldwijd in miljoenen dollars. Alle gegevens zijn gebaseerd op Dataquest Estimates uit november 1999. Het onderzoeksbureau heeft de omzetgegevens van de volgende activiteiten (op het gebied van dienstverlening) per bedrijf verzameld: hardware- en software-ondersteuning, IT-consultancy, business-consultancy en business-management gerelateerd aan IT, IT-management en gegevensverwerking (inclusief netwerk-, desktop en server-hosting).