Deze maand verscheen het bericht vanuit het Centraal Plan Bureau (CPB) dat Nederland zijn leidende positie op ict-gebied dreigt te verliezen. De Nederlandse overheid zou te traag reageren op technologische ontwikkelingen.
Gerelateerd hieraan verscheen op Computable eerder het artikel ‘Overheid laat voordelen open source links liggen’. Er werd in dit stuk gerefereerd aan de brief van Minister Blok aan de Tweede Kamer, waarin hij onder meer stelde dat open source niet perse goedkoper of beter is en dus niet automatisch de beste optie is. Dit is opvallend omdat juist de overheid een belangrijke rol heeft gespeeld als bepleiter van het gebruik van open source in de publieke sector. Zeker wanneer de overheid de leidende positie op ict-gebied wil behouden en flexibel wil zijn, dient deze opnieuw zijn trekkersrol op het gebied van open source te omarmen.
De overheid heeft al een belangrijke rol gespeeld bij het in gebruik nemen van open source in de publieke sector. Denk hierbij aan projecten als pleio en data.overheid.nl. Daarnaast hebben het ministerie van Veiligheid en Justitie, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Infrastructuur en Milieu reeds open source software geïnstalleerd. Ook werken lokale gemeenten via open source met elkaar samen. Zo is sinds 1 januari 2016 de digitale kadastrale kaart van heel Nederland beschikbaar als open data. Mooie open source initiatieven waar de overheid trots op kan zijn. Het is nu dan ook niet de tijd om terug te trekken, maar juist om door te zetten. Dit is niet alleen belangrijk om kosten terug te dringen, maar dit is nog belangrijker omdat het laat zien dat open source technologie een belangrijke rol speelt binnen bedrijfskritische applicatie-omgevingen.
Contractvrij
Ten eerste bevrijdt open source de publieke sector van traditionele en vaak complexe ict-contracten. Uit eerder onderzoek van NRC en Reporter Radio werd duidelijk dat veel gemeenten zich gegijzeld voelen door hun softwareleveranciers. Ruim 50 procent van de ondervraagden gaf daarnaast aan dat hun (hoofd)leveranciers van it-applicaties onvoldoende meewerken aan het realiseren van werkende koppelingen. Met als gevolg dat medewerkers dubbel werk moeten uitvoeren (69 procent), er hogere kosten gemaakt worden dan afgesproken (55 procent) en dat de gewenste functionaliteit niet beschikbaar wordt gemaakt (61 procent).
Open source biedt een minder complex alternatief. Veel versies zijn gratis beschikbaar, waardoor er niet lang over de contracten onderhandeld hoeft te worden. Ik wil wel een aantal kanttekeningen maken bij deze gratis versies. Wanneer er gebruik gemaakt wordt van deze versies, dienen de gebruikers namelijk te zorgen dat ze alle vaardigheden die nodig zijn voor de uitrol en verdere ontwikkeling in huis hebben. Er zijn ook open source partijen die met een abonnementsconstructie ondersteuning bieden en ook de garantie bieden dat bedrijfskritische applicaties draaiend blijven. Door deze support als een optie aan te bieden en niet verplicht te stellen geeft het de organisatie alsnog keuzevrijheid en een grotere mate van flexibiliteit.
Open source is volwassen
Het is te verwachten dat traditionele softwareleveranciers hun best doen om twijfels over de betrouwbaarheid van open source te verspreiden. Daarnaast doen ze organisaties ook graag geloven dat het een complex proces is om te migreren naar een nieuwe (open source) applicatie. Echter, dit is vandaag de dag bij lange na niet meer zo complex als voorheen. Uit de analyse van de open source database markt door Gartner is een sterk advies naar voren gekomen ten aanzien van open source.
Omdat open source volwassen is wordt bedrijven en instellingen aangeraden om een open source database management systeem (os-dbms) als standaardinfrastructuur te gebruiken voor hun meeste nieuwe applicaties. Gartner schat dat in 2018 maar liefst 70 procent van de nieuwe applicaties ontwikkeld wordt op een open-source database en dat 50 procent van de bestaande commerciële databases omgezet wordt. Het is dan ook niet meer van deze tijd om te roepen dat open source niet volwassen genoeg is voor grotere bedrijven en instellingen, zoals overheidsorganisaties.
Het is mogelijk om besparingen tot 80 procent te realiseren ten aanzien van traditionele databases, zonder ook maar een enkele concessie te doen op de kwaliteit. Dit maakt dat het commercieel gezien alleen maar logisch is om open source als een betrouwbaar alternatief naast traditionele it-oplossingen te zien.
Agile
Het derde, en ook meteen het sterkste argument voor open source-software, is dat dit nauw aansluit op de visie van een Agile overheid. De open source-gemeenschap juicht de Agile-strategie van de overheid toe, omdat dit hun eigen cultuur, aanpak en mentaliteit weerspiegelt. Open source-software is ontstaan uit de wens om software te delen, gezamenlijk te ontwikkelen en voortdurend te verbeteren, zonder de beperkingen van permanente licenties en hoge onderhoudskosten. Agile is bij de open source-programmeurs met de paplepel ingegoten. Zij begrijpen de uitdagingen en voordelen die gepaard gaan met de toepassing van deze methodiek.
Ik wil niet suggereren dat alle open source software op dezelfde manier ontwikkeld wordt en hetzelfde innovatieniveau kan leveren. Het is dan ook aan te raden om voor een aanbieder van open source software te kiezen waar een sterke en gezonde community achter zit. Een partij die open en eerlijk is over de processen en de wijze waarop de codes tot stand komen. Een sterk ecosysteem met de juiste hardware, software en servicepartners zorgt dat er altijd een betrouwbaar vangnet is.
Door open source software opnieuw te omarmen vervult de overheid een voorbeeldfunctie, omdat zij laten zien dat het mogelijk is om te innoveren zonder stijgende kosten. Open source leent zich bij uitstek voor de huidige digitale 24-uurseconomie, waarin burgers op ieder moment van de dag en vanaf iedere locatie hun zaken met overheidsinstellingen en bedrijven willen regelen. De Agile-benadering zorgt er vervolgens voor dat het mogelijk is om tijdig, zonder hoge kosten, te schakelen wanneer de wens gedurende het ontwikkelproces verandert. Open source is een pragmatische oplossing die zowel besparingen biedt op de overheidsuitgaven als ruimte biedt aan innovatie. Innovatie waar niet alleen de burgers, maar ook zeker het bedrijfsleven vruchten van kan plukken.
Maurice Godschalk, account directeur publieke sector bij Enterprise DB
Bij open-source speelt nog een heel ander aspect mee wat het uiterst geschikt maakt voor gebruik bij de overheid. Nl. het feit dat je via open-source je een democratisch stelsel kan realiseren waarbij gebruikers aan kunnen geven welke zaken in de software anders en/of beter kunnen en daar ook over gestemd kan worden. Dat is dus een enorm verschil als je door een vendor lockin aan een leverancier vast zit die weigert om mee te werken met gewenste veranderingen.
Account directeuren die reclame maken voor hun opensource producten, geimplementeerd door hun dure specialisten. Ineens heeft de overheid een “trekkersrol op het gebied van opensource”.
Eerder adviseerde de markt producten als Oracle en MS-SQL, nu moet het PostgreSQL zijn.
En opensource is natuurlijk ook goed voor de flexibele Agile overheid 😉 lezen we.
De overheid als domme tourist zonder kennis van zaken maar met een volle portenonnee en dan verdwaasd om zich heen kijken. Men noemt die fase Orienteren.
Ja, als er wat te verdienen valt, wordt er een hoop omarmd.
Open source is volwassen.
Dat de overheid achter loopt in ICT is al lang duidelijk.
Gezien de vele mislukte projecten.
Dit staat volledig los van open source en agile maar heeft te maken met grote partijen die geen partij zijn voor de ambtenaar die met ze te maken heeft. De projectleiders van de overheid zouden steviger in hun schoenen moeten staan en beslissingen moeten durven nemen.
Te vaak zie je dat de eenmaal ingeslagen weg een gebed zonder einde blijkt te zijn waar de grote software huizen graag bereid zijn om die weg helemaal uit te melken.
Vreemd blijft dan ook dat die grote software huizen elke keer weer de projecten naar zich toe weten te trekken ongeacht het slechte resultaat van het vorige (niet opgeleverde) project.
Opensource zou voor standaard software goedkoper kunnen zijn. Ook het onderling samenwerken binnen de overheid en elkaars spullen gebruiken zou financieel gunstig uit kunnen pakken.
Flexibele software klinkt als een goed plan wanneer je als organisatie flexibel wil zijn. Maar daar de conclusie uit trekken dat je ‘dus’ open source software moet gebruiken gaat veel te kort door de bocht. Mogelijk lost het probleem zich vanzelf op want ook bij een van oorsprong ‘closed leverancier’ als Microsoft zijn tegenwoordig heel veel (in ieder geval ontwikkel-)producten open source (https://github.com/Microsoft)