De Tijdelijke Commissie ICT van de Tweede Kamer der Staten-Generaal heeft zijn eindrapport gepubliceerd. Menigeen was ongetwijfeld benieuwd op welke zere plek(ken) zij de vinger zou leggen. De komende weken komen alle aanbevelingen aan bod, maar wat valt direct op als we het rapport vanuit de praktijk van (out)sourcing lezen? Lees mijn top 5 aanbevelingen!
Misschien heb je wel zoiets van ‘Het was niks, het is niks en het wordt nooit wat met de ict-projecten bij welke overheid dan ook’. Of zeg je zoiets van ‘Ik heb altijd al gezegd dat een overheid bij ict-projecten geen auto’s zonder wielen moet vragen!’.
Als ik vanuit mijn praktijkervaring met (out)sourcing naar de (Rijks)overheid kijk kan ik niet anders dan de aanbevelingen van de commissie ten aanzien van aanbesteden (wie gaat de opdracht voor en met mij uitvoeren) en contractmanagement (hoe zorg ik dat ik de maximale waarde uit de opdracht haal) van harte onderschrijven. Wat mij betreft de top 5 aanbevelingen:
– Overleg met de markt.
Opdrachtgevers verwachten geen passende offerte van marktpartijen die denken dat ze zonder door te vragen begrijpen wat deze opdrachtgevers echt wilden!
– Verplicht functioneel aanbesteden.
Niet gedetailleerd voorschrijven hoe het moet (krasbestek), maar de functionaliteit beschrijven waar je behoefte aan hebt heeft opdrachtgevers veel opgeleverd.
– Resultaten uit het verleden.
Resultaten uit het verleden geven weliswaar geen garanties voor de toekomst, maar hebben opdrachtgevers waar mogelijk geholpen met minder werk betere aanbieders te selecteren.
– Kijk naar wat kan – en niet naar wat mag – binnen de aanbestedingswetgeving!
‘Success comes in cans, not in can’ts’, met deze filosofie wordt menig opdrachtgever succesvol bijgestaan!
– Stop een contract na ondertekening niet in een la!
Hoe goed het contract ook is, opdrachtgevers hebben uit ervaring geleerd dat ze nooit de volle waarde van een opdracht uitnutten als ze niet van tijd tot tijd kijken wat er ook al weer was afgesproken en of de leverancier zich aan de afspraken houdt. Pas dan kun je namelijk praten over veranderingen en verbeteringen!
Maar dat lukt alleen als de (Rijks)overheid, zoals de commissie aanbeveelt, veel en veel meer inzicht krijgt in de (niet alleen maar) kosten en (vooral) de waarde. Immers, als bij aanbestedingen en contractmanagement niet de waarde centraal staat, wordt het bijna onmogelijk om er in de uitvoering op te sturen.
Het lijken op het eerste gezicht open deuren, maar de aanbevelingen ter harte nemen en er naar handelen is wat er moet gebeuren!
Ik heb een beetje moeite met deze aanbeveling omdat ik me een beeld probeer te vormen vanuit welke ooghoek die is geschreven.
Als de uitkomsten mij al iets duidelijk hebben gemaakt dan is het eigenlijk wel hoe lui en afstandelijk ambtenaren zijin geweest en hoe de grote Capgeminies, de Atossen, de Centrics, de Ordina’s de Accenture’s, enfin, de groten die telkens de opdrachten binnen sleepten, weerzinwekkend daar op hebben ingespeeld en de samenleving en bedrijfsleven miljarden hebben gekost.
Welke aanbevelingen heb je dan feitelijk nog nodig. De eerste riep ik al meteen aan het begin van die commissie. Schrap je commissie. De reden? Ik heb de reacties van anderen stelselmatig terzijde geschoven want ik wilde het eind wel eens zien. Die zag ik, heel voorspelbaar.
Opsomming van
Het was een waarlijk opsommen van feitjes en wetenswaardigheden, zaken die wij IT professionals alang wisten, en als uitsmijterstje, het welbekende te verwachtte politieke pleistertje op een probleem…. BIT.
Ik heb Ton Elias voor de start al geroepen zorg voor IT kennis aan tafel, niet achter je…. Helaas Ton gemiste kans.
Wat heb je dan wel nodig?
Allereerst moet de overheid zich rekenschap geven van het feit dat zij geen enkle IT kennis in huis hebben. Althans, niet aansprekende.
In Tweede?
In tweede zal deze overheid op zijn minst een groep van Changemanagers moeten verzamelen. Nee, geen pencil en stencil pushers, mensen met kennis en ervaring uit het veld. Zij kunnen volgens de meest basale ITIL normen, om maar iets te roepen, de afweging maken of iets zinvol/valide is of niet.
In Derde?
Astappen van de EU capex. ja ja ja lezer, ik hoor je gemor al… kanniet, magniet wilnietdoetniet. Aan al dat soort tegenwerpingen heb ik volkomen lak. Immers, gerbuik je capex, dan beperk je je tot een scenario waar je juist nu vanaf wil.
Als Laatste
Geen projecten boven de 5 miljoen. Keiharde afspraken en accountabillity. Had ik trouwens al geroepen meteen een verbod op migraties bij het wisselen van de wacht? Want waarom zou je namelijk nieuwe apparatuur en software naar binnen moeten fietsen terwijl het bestaande gewoon nog volkomen bruikbaar is.
We hebben het hier namelijk over publieksgeld. Geld dat door achtereenvolgende overheden volkomen impotent en incompetent over de balk is gesmeten enerzijds, en commercie die geen genade, gevoel voor verhoudingen en vooral, klantvriendelijkheid en bescherming hebben betoond maar het aanzien van IT als zodanig grote schade hebben toegebracht.
Dit laatste is volgens mij nog te summier door deze commissie belicht. Dan krijgen namelijk goede IT professionals ook de mogelijkheid met elkaar samen te gaan werken. Die zitten namelijk zeker niet altijd bij de grote jongens en meiden maar hebben wel gheel veel last van het Capex verhaal.
Werk aan de winkel genoeg dus.
Ewout wordt steeds verkeerd geciteerd, naar Numo wordt niet geluisterd, Henri wordt gemangeld tussen de oubollige ict-ers. De business gaat vreemd in relatie met ICT. De overheid dan ? Ow, waar moet het naartoe ?
Gelukkig boffen we met het weer.
Inderdaad hebben we het hier over open deuren, de gebruikelijk valkuilen worden namelijk niet genoemd. Zoals ik het eerder noemde in opinie, organisatorische olifantenpaadjes:
1. Oracle of een onbekende maar even goede en goedkopere oplossing?
2. Waar staat telkens de OpEx van oplossing op balans van overheid?
3. De constante herhaling van zetten omdat onbekend onbemind maakt?
4. Blijkt uit berichten niet een knellend probleem met integriteit?
5. Hoeveel verstand heeft een jurist van het vakgebied zoals de ICT?
Zal wel weer het verwijt krijgen dat ik (te) cynisch ben maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat juist dit soort adviezen onderliggende oorzaak van onvrede bij belastingbetaler zijn.
Maar ja, Elias had blijkbaar opdracht om oude idee van Balanced Scorecard – dat zijn Raines’ Rules namelijk – aan de man te brengen terwijl Rijks ICT-dashboard niet echt een succes was. Schilderen op nummer dus omdat artistieke kwaliteiten van de meeste architecten bij de overheid nog te wensen overlaat.
Kijkend naar de constante herijking zijn het dus niet de contracten die in een bureaula verdwijnen maar de signalen vanuit de werkvloer als implementatie vier keer groter, zes keer duurder en de helft aan functionele eisen levert maar wel door 200 ZZP-ers operatianeel gehouden moet worden.
Rapport van commissie is namelijk precies als ICT bij de overheid, ‘stove pipe’ automatisering waardoor de kachel nog lang brandt voor leveranciers omdat een gedragscode niet veel anders is dan de verklaringen van goed gedrag met alle certificaten en hier dus het meest gefraudeerd wordt. Met zowel een stapel aan product- als procescertificaten spreek ik hier uit ervaring.
Wat mij betreft rolt tweede kamer het rapport van Elias stijf op om hem er net zolang mee om zijn oren te slaan tot hij ‘Delfst blauw’ ziet want aanbevelingen gaan om de begroting en niet om – zoals WRR constateerde – het vertrouwen van de burger in de digitale informatievoorziening van de (r)overheid.
De simpele vraag die niet gesteld is en waar herziene Raines’ Rules dus wel om gaan is wat levert het uiteindelijk de burger op?
Voor deze ene keer ben ik het met NumoQuest eens, herbruikbaarheid is notabene een basis regel van Raines’ Rules maar onhaalbaar als configuratie management niet op orde is. En dit is een BUSINESS proces en geen IT proces zoals nog vaak gedacht wordt.
Kortom, adviezen van auteur zijn net zover over de uiterste houdbaarheidsdatum heen als Ton Elias die met oude regels uit het Clinton tijdperk komt. Hopeloos achterhaald want tegenwoordig hebben we Internet en Google om met één simpele zoekopdracht te achterhalen dat linkerhand geen weet heeft wat rechterhand nu werkelijk doet.
@Ronald Vroom,
Denk je niet dat je met je alinea ‘Resultaten uit het verleden’ nieuwe spelers uitsluit ?
Wees nu eerlijk, de meeste van die absurd overbetaalde projecten kunnen door vrijwel elk it clubje met een paar man prima worden ingevuld… het is allemaal geen rocket sceince.
Gewoon minder overhead minder nietsnutten en een paar lui die snappen waar ze mee bezig zijn. Ik zie het hier dagelijks van dichtbij dat je met een piepklein team heel wat meer kan presteren dan bedoelde grote organisaties voor elkaar weten te krijgen.
@Numoquest hoewel ik denk dat je gelijk hebt probeer je mogelijk een brug te ver te gaan.
Eigenlijk net als Ewout (hoeveel verstand heeft een jurist van ict ?) ja, jullie hebben beslist gelijk.. maar hoeveel vakkundige ICT-specialisten zul je vinden in de 2e-Kamer (waar de commissie toch vandaan moet komen)
Felix++