Je kent vast de grap van het konijn dat dagelijks aan de bakker vraagt of hij ook worteltjestaart heeft. Uiteindelijk bakt de bakker dan een worteltjestaart om het konijn tevreden te stellen, maar die bleek helemaal niet op zoek naar een worteltjestaart en roept slechts: 'Vies he?' Naar mijn idee loopt er een parallel met de architectuurafdeling van bedrijven. Vaak zijn ze bezig worteltjestaarten te bakken, omdat ze denken dat er vraag naar is. Later blijkt echter dat, ondanks de keurig op een rij liggende worteltjestaarten, de toegevoegde waarde van de afdeling in twijfel getrokken wordt.
De PSA, de Project Start Architectuur, kan zo'n worteltjestaart zijn. Het zonder meer produceren van een PSA, zonder te controleren of klanten hier wel op zitten te wachten, kan tot dezelfde reactie leiden. Overigens geldt dit niet alleen voor de PSA als deliverable, maar voor elke deliverable.
Processen zijn goed
Architectuurprocessen, zoals TOGAF en DYA, zijn noodzakelijk en nuttig, laat daar geen misverstand over bestaan. Zij helpen om handen en voeten te geven bij het opstellen, verbeteren of veranderen van ict-architecturen. Net als projectmanagementmethodieken geven zij houvast bij het bepalen van de volgorde, indeling en beslisdocumenten die kunnen worden opgeleverd.
Daar wringt vaak de schoen. Een goede methode is een houvast en geen totalitaire benadering van een manier van werken. Alleen in zeer voorspelbare omgevingen is het mogelijk om processen tot in detail op te stellen en uit te voeren (denk aan een productielijn in een fabriek). De aard van het werk van een architect is echter per definitie onvoorspelbaar, immers, als alles voorspelbaar is, wat doet de architect dan op het werk?
De benadering in het architectuurproces is dus vaak een meta-benadering, die ook in onvoorspelbare trajecten werkt. Kenmerk van het woord meta is echter weer, dat deze altijd beschrijvend is over het woord dat eraan vastgeplakt zit. Hoe kunnen we hier dus concrete deliverables uithalen? Of hoe kun je het over een worteltjestaart hebben, als je niet eens weet of je wel een bakker bent?
Sleutel is communicatie
De sleutel zit hem naar mijn mening in de afstemming met de klant. Vraag hem (of haar natuurlijk) waar de onzekerheid in het traject zit en hoe hij geholpen wil worden om deze onzekerheid het hoofd te bieden. Maak over deze ondersteuning goede afspraken en leg deze vast als onderdeel van het te volgen proces. Een zeer persoonlijke benadering met veel aandacht voor de klant, die overigens verdacht veel lijkt op het werk van de architect in de bouwwereld. Zie de architectuurprocessen als een gereedschapskist, waaruit je de in te zetten hulpmiddelen kunt halen. Zo kun je de klant wellicht overtuigen van het praktisch nut van een PSA en zo zal de klant ook een PSA verwachten en er blij mee zijn bij oplevering, omdat hij weet dat het hem verder kan helpen.
De PSA is een worteltjestaart. Bak hem alleen als er iemand om vraagt en hem ook van je wil afnemen.