Het artikel ‘Semantisch web niet voor de massa’ in de Computable van 27 februari 2004 bevat een opmerkelijk stellige uitspraak: “Gartner is er heel zeker van dat het semantische web nooit tot de massa zal doordringen.” Voor Frank van Harmelen en Jos van der Meer is deze uitspraak een te ruime herformulering van een wat meer genuanceerde conclusie uit het Gartner rapport.
In de huidige vorm past de uitspraak in de traditie van andere voorspellende uitspraken omtrent ict-ontwikkelingen, zoals over de hoeveelheid geheugen waar iedereen voldoende aan heeft: “640K is enough”, zei Bill Gates in 1981. Of het aantal benodige computers wereldwijd: “about five” , waren de woorden van IBM-oprichter Thomas Watson in 1947.
De naam ‘Semantic Web’ alleen al veroorzaakt spectaculaire visioenen en deze worden versterkt door populaire publicaties over het onderwerp. Zo schreven Tim Berners-Lee, James Hendler en Ora Lassila in een artikel in Scientific American (mei 2001) over het semantische web als ‘a new form of web content that is meaningfull to computers will unleash a revolution of new possibilities‘. De computer zal, aldus deze publicatie, bij de komst van het semantische web, al onze wensen begrijpen en er naar handelen. En inderdaad, in deze vorm zal het binnen 10 jaar zeker niet gerealiseerd zijn.
Er bestaan echter ook andere definities van het semantische web. Daarin spreken we van toepassingen wanneer bij data uitwisseling de modellering van de data expliciet is en wanneer voor deze modellering een standaard taal wordt gebruikt, die geschikt is voor verwerking door een computer. Voorbeelden zijn RDF (http://www.w3.org/RDF) en OWL (http://www.w3.org/TR/2003/PR-owl-features-20031215/).
De introductie van dat semantische web gaat geleidelijk en zal geen 10 jaar op zich laten wachten. Daarvoor is een economische reden: alleen met die semantische web technologieën is de volgende generatie applicaties te realiseren.
Applicaties
Ter illustratie een aantal voorbeelden uit de Nederlandse ict-industrie.
Om de effectiviteit van het onderzoek in de farmacie te vergroten en de kosten te verlagen, is een beter gebruik van alle beschikbare kennis en ervaring nodig. Elsevier beschikt letterlijk over honderdduizenden artikelen op dit gebied en levert deze aan onderzoekers in de farmacie. Een semantische ontsluiting van deze kennis (Dope, Drugs ontology project for Elsevier) stelt de onderzoekers in staat de relevante beschikbare informatie te lokaliseren en verhoogt het gebruik van Elseviers informatie.
Technisch minder ambitieus, maar al wel operationeel als e-commerce applicatie, is Vacanceselect.nl. Hier is de semantiek van de data al jaren vastgelegd in een relationele database: het relationele model is een subset van de modellering in RDF. Bij Vacanceselect.nl is schijnbaar alleen de gebruikers-interactie nieuw: de gebruiker bepaalt welke selectie-criteria toegepast worden en in welke volgorde. Het systeem berekent bij elke stap real-time alle mogelijke vervolgstappen en alternatieven. Het is door de semantische modellering onmogelijk om uit te komen bij niet bestaande of niet beschikbare vakantiemogelijkheden.
Een andere semantische web toepassing die dicht bij de eindgebruiker komt is ‘Internet’ media. Het liefst wil de gebruiker een eenvoudige draaiknop om een keuze te maken uit de honderdduizenden musictracks die parallel beschikbaar zijn. Philips brengt al een ‘internetradio’ op de markt, de FW-i1000. Vroeger ‘navigeerde’ je met de draaiknop van een ouderwetse radio door een lineair frequentiebereik om de gewenste zender te ontvangen. De exploratie-ruimte van media op internet is hyperdimensionaal en laat zich alleen semantisch goed ontsluiten.
Ook wij hopen dat het semantische web nooit tot de massa zal doordringen!
Maar dan in de volgende analogie: niemand is zich bewust van de aanwezigheid van Nicasil coating in de cylinders van zijn auto, maar wel van het verminderde brandstofgebruik, de hogere topsnelheid en de langere levensduur. Semantische web-technologie is de Nicasil in de generatie mensvriendelijke computer toepassingen die nu wordt ontwikkeld.< BR>
Frank van Harmelen, hoogleraar Kennisrepresentatie Vrije Universiteit Amsterdam, Jos van der Meer, oprichter Aduna