Bouw & ICT 2005 toonde aan dat de bouwwereld niet om overlegorganen, initiatieven en leveranciers verlegen zit. Toch schreeuwt de sector om een samenhangende informatiehuishouding. Het Platform Afstemming Informatietechnische Structuur (PAIS) wil dit bewerkstelligen. Maar dan moet de bouw wel af van zijn koudwatervrees.
Hoewel automatisering in de bouwwereld geen nieuw fenomeen is – diverse systeemhuizen zijn twintig jaar of ouder – wordt het vaak als stiefkindje getypeerd. Bouwbedrijven zouden niet van harte geld uitgeven aan it-hulpmiddelen, behalve als het echt nodig is. De afgelopen magere jaren hield menig bouwondernemer in ieder geval de hand op de knip. Nu het economisch weer wat beter gaat, verwachten it-leveranciers dat er weer ruimte komt voor investeringen.
Dat is hard nodig, gezien de niet optimaal functionerende it-huishouding van de bouwwereld. Wim Nijman, voorzitter Contactgroep Informatisering van Bouwend Nederland (Cogrit), somde op een bijeenkomst op de beurs Bouw & ICT 2005 een aantal problemen op: eilandautomatisering, het niet efficiënt inrichten van interne processen en het gebrek aan overzicht op innovatieve initiatieven die er weldegelijk zijn. "Ict zou in de uitvoerende bouw juist ingezet moeten worden als hulpmiddel voor ketenintegratie." Nijman, in het dagelijks leven ict-directeur van de BAM Groep, vertelde dat er de afgelopen jaren hard is getrokken aan het opstellen van een ict-afsprakenstelsel. Zo’n vorm van standaardisatie behoort het uitwisselen van informatie en het ondersteunen van handelstransacties te vergemakkelijken. De bouwsector telt diverse verenigingen en gremia (Nijman: "overleg zit ingebakken in de bouw"), waarvan sommige reeds zetten hadden gedaan op het vlak van informatietechnische afsprakenstelsels. Een paar jaar terug zijn al deze initiatieven op de terreinen bouw en infra gebundeld in het Platform Afstemming Informatietechnische Structuur (PAIS).
Keurslijf of blauwdruk
Jan Jongedijk, Hoofd Stafafdeling Bouwspeurwerk van Rijkswaterstaat, vertelde op het seminar dat het doel van PAIS is betere samenwerking via gestandaardiseerde gegevensverwerking te bereiken. Daar is behoefte aan, maar hij bespeurt terughoudendheid omdat een afsprakenstelsel een keurslijf zou vormen. "Die zorg is ongegrond. Het is bedoeld als blauwdruk, gericht op de werkwijzen, en kan in een bouwproject aangepast worden aan de praktijk."
PAIS werd weliswaar enthousiast ontvangen (Jongedijk: "De legerleidingen van bouwbedrijven riepen dat ze dit tien jaar geleden al wilden hebben"), maar steun en financiering bleven uit. Daarom tekenden vorig jaar juni vijftig beleidsmakers en beslissers een intentieverklaring voor de invoering van open standaarden. Vijf overheidsopdrachtgevers, waaronder het ministerie van Verkeer & Waterstaat, nemen het voortouw en beloven het PAIS-protocol daadwerkelijk in te voeren. Het platform dient wel aan te tonen dat de standaardisatie-aanpak loont. Volgens Jongedijk staan er in dit kader drie acties op het programma in 2005: de realisatie van een (op de communicatiestandaard VISI gebaseerd) deelmodel voor de digitale ondersteuning van de directievoering, het opstellen van een methodiek – een objectenboom – om databestanden in bouw- en infraprojecten te beheren, en elektronisch zoeken in inkooptrajecten met installateurs.
Bouwplaats als vergeten hoek
De ict-leveranciers, waarvan een dertiental bij PAIS gesprekspartner is, nemen een gereserveerde houding aan. Frans van Meijel, voorzitter van de vereniging Forum Systeemhuizen, stelde in de beursspecial van Cobouw dat standaards – hoe mooi ook – in de praktijk tot nu toe weinig voet aan de grond krijgen, omdat niemand meedoet. Van Meijel, oprichter/directeur van het gelijknamige systeemhuis uit Emmeloord, vindt dat de ambachtelijke cultuur van de bedrijfstak de grootste belemmering vomt voor het op een hoger niveau tillen van de informatietechnologie. De bouw moet naar een industriële manier van denken en werken toe, meent hij.
Sijmon van den Berg, manager consultancy bij Profuse, onderstreept dit. "De industrie loopt een jaar of tien voor op de bouwsector in het gebruik van it-hulpmiddelen voor projectbeheersing en industriële logistiek." Hij ziet langzaamaan een omslag plaatsvinden naar een procesgerichte aanpak. "In de bouwsector wordt nog heel veel ‘gespreadsheet’. Soms op papier, maar meestal is Excel koning. Managers beseffen dat er met deze informatie veel beter gestuurd kan worden. Dan moeten gegevens eenmalig worden opgeslagen, centraal worden beheerd en direct opvraagbaar zijn. Dat vergt andere it-oplossingen."
Profuse, dat twee jaar geleden van Vanenburg de (nu SSA) Baan-gedreven bouwactiviteiten overnam, biedt inmiddels ook modules voor inkoop en bouwplaatsen aan, processen waar weinig structurele automatisering bij komt kijken. Vooral de bouwplaats is de vergeten ict-hoek in het bouwtraject, zegt Van den Berg. "Op de bouwplaats loopt de uitvoerder vaak nog rond met pen, papier en logboek. Zijn gegevens worden naderhand op het kantoor weer ingetikt in een boekhoud- of planningssysteem, met kans op fouten. Via een onlinetoepassing met koppeling naar een centraal systeem op kantoor valt eenmalige gegevensuitwisseling eenvoudig te realiseren. Een 64kbs-lijntje is al voldoende. In elke bouwkeet zijn tegenwoordig laptops of computers aanwezig."
Wegwijzer en prijzen
Tijdens de beurs ‘Bouw & ICT’ onthulde de Cogrit een digitaal overzicht van verenigingen, kenniscentra, afsprakenstelsel en vernieuwende projecten (de systeem- en softwarehuizen volgen nog). Zie: http://www.bouwendnederland/links/intern. Verder ontving het VISI Singelproject van de gemeente Rotterdam de ICT Bouw Award. Het ontving de prijs vanwege het gebruik van een op de communicatiestandaard VISI gebaseerd informatiesysteem voor opdrachtgever en aannemer. Nijhuis Bouw uit Rijssen werd uitgeroepen tot de Digitale Aannemer van het jaar, omdat het met een it-toepassing (gebaseerd op een databank met ontwerpvarianten) kopers begeleidt bij het uitkiezen van een woning.
Tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw viel ook nog eens File2Share Repro uit Heemstede in de prijzen in de categorie ‘dienstverlening en communicatie’. Dit bedrijf levert een digitale printservice waarmee bouwers op elk gewenst moment tekeningen, verslagen, bestekken en calculaties kan laten printen via internet en eventueel kan laten bezorgen.< BR>