Het ict-landschap bij gemeenten is vaak sterk gefragmenteerd. Meerdere oplossingen van verschillende leveranciers zijn binnen een gemeente meer regel dan uitzondering. Dat vergt nogal stuurmanskunst aan de gemeentekant om ervoor te zorgen dat applicaties goed op elkaar aangesloten blijven.
Binnen het gemeentelijk domein ontstaan steeds meer afspraken op het gebied van standaardisatie van koppelvlakken. Het Kwaliteits Instituut Nederlandse Gemeenten (King) levert goed werk als het gaat om het ontwikkelen van nieuwe inter-gemeentelijke standaarden (en sinds kort standaarden in het kader van decentralisaties) in nauwe samenwerking met leveranciers en gemeenten. Ruim 122 leveranciers die actief zijn met software in het gemeentelijk domein hebben een convenant met King afgesloten waarbij zij aangeven zich te conformeren aan de reeds aanwezige koppelvlakspecificaties (voor zover van toepassing). Om voor de markt inzichtelijk te maken welke leveranciers welke standaard koppelvlakken ondersteunen kunnen zij deze invoeren in de softwarecatalogus. Daarnaast conformeren leveranciers zich om de standaard koppelvlakspecificaties die zij ondersteunen te toetsen op onafhankelijke compliancy-omgevingen. Een daarvan is het Stuftestplatform – Stuf staat voor Standaard uitwisselings formaat. Doel is dat leveranciers testen op onder meer dit platform, zodat inzichtelijk kan worden gemaakt of de applicatie van een leverancier daadwerkelijk voldoet aan de standaard koppelvlak specificaties.
Gemeenten vullen op dit moment de softwarecatalogus met hun eigen ict-landschap, zodat zij onderling met elkaar kunnen vergelijken en met elkaar ervaringen kunnen gaan uitwisselen. Door het inbrengen van hun ict-landschap in de softwarecatalogus ontstaat een goed beeld welke overlappende functionaliteit men in huis heeft. Een eerste opmaat naar het toepassen van applicatierationalisatie. Daarnaast worden gemeenten in hun ict-opdrachtgeverschap ondersteund met een aanpak om scherper in te kopen en scherper het acceptatieproces in te kunnen richten op. Gemeenten zullen in hun aankoopbeleid moeten opnemen dat zij alleen nog maar software accepteren waarvan aangetoond is dat deze voldoet aan de standaard koppelvlak functionaliteit. Leveranciers zullen dan een testrapport uit het stuftestplatform moeten overhandigen waaruit blijkt dat de software daadwerkelijk voldoet aan de standaard koppelvlakspecificaties.
Markt en gemeenten hebben elkaar nodig. Maar waar vroeger een gemeente opgezadeld werd met problemen rondom applicatie-integratie (en helaas kom je dat toch nog tegen), zullen leveranciers steeds meer een resultaatverplichting moeten aangaan om ervoor te zorgen dat applicaties in het versnipperde, gefragmenteerd ict-landschap van een gemeente blijven draaien, ook na installatie van een nieuwe patch of release. Gemeenten zullen scherper en strakker hun opdrachtgeverschap moeten inregelen.
Het hele King verhaal beloopt nu alweer een paar jaar en wat mij nog steeds hogelijk verbaasd, is dat men de gemeenten nu nog steeds niet goed van hebben weten te doordringend dat IT, als middel en materie, bedoeld is reductie te bewerkstelligen.
Reductie in FTE, reductie in het aantal applicatie en als laatste, de hoofdmoot, budgetaire reductie.
En laat nu juist dit laatste een criterium zijn dat telkens weer zorgt voor de nodige vertragingen en afstel. Een tikje schandelijke vertoning als u er even bij stil zou willen blijven staan.
Het grote probleem van gemeentelijke automatisering is juist het feit dat er ruim 400 gemeenten zijn die ieder voor zich het wiel aan het uitvinden is. Een (commerciele) organisatie met 400 vestigingen zal dat toch ook niet doen.
Ik ben geen voorstander van megalomane projecten, maar waarom niet de gemeentelijke ICT centraliseren. 80% van de gemeentelijke automatisering is hetzelfde. Dat zou theoretisch veel meer opleveren. En ja, ik ken de discussies van schaalvergroting en dat de overheid dat niet goed kan, maar zoals het nu al jaren gaat lukt het ook niet. We kunnen natuurlijk ook wachten totdat de doordenderende gemeentelijke herindeling uiteindelijk maar 1 gemeente oplevert, maar dan zijn we wel 50 jaar veder.
Standaard koppelvlakken als oplossing waarvoor? Om verouderde en niet-functionele software nog beter op elkaar aan te laten sluiten? Het feit dat de meeste gemeentelijke organisaties nog steeds op XP zitten is veelzeggend genoeg. Het blijft pleisters plakken. En hoe beter de pleisters, des langer blijven ze plakken…