Beeldscherm, toetsenbord en muis zijn hard aan vernieuwing toe. Terwijl RSI funeste dingen doet met pezen van een vijfde van alle werknemers, blijft de revolutie uit. Vreemd, want bewegingsensoren, digitale handschoenen en 3D-brillen kennen we al lang uit Arcade-hallen en peperdure legersimulatoren. Hoe lang duurt het nog voordat we ook thuis computers bedienen als Johny Mnemonnic of The Lawnmower Man, vraagt Coen Stuurman zich af.
Hardware en software ontwikkelen zich met de snelheid van het licht. Voordat een nieuwe versie van een populair programma in de schappen ligt, rolt de opvolger alweer uit de fabriek. En de prijzen dalen al bijna even hard. Vergeleken bij dit alles blijven de besturingsmiddelen schrikbarend achter. Okay, we kregen wat extra knopjes op ons toetsenbord, maar wezenlijk is er weinig veranderd. Voor de grote massa althans. Alleen in spelletjes, bij computer aided design, in de medische wereld en bij vluchtsimulatoren zet de vernieuwing door. Helaas blijft de gewone gebruiker, alle commotie rond RSI ten spijt, verstoken van die handige hulpmiddelen.
Dat is jammer, want de gemiddelde PC-gebruiker neemt steeds meer informatie op in een verschijningsvorm die niet optimaal aansluit op de menselijke vermogens. Het platte, tweedimensionale beeldscherm is nog steeds dé schakel tussen mens en machine. Weliswaar stijgt de kwaliteit van die schermen met sprongen, maar ondanks die verbeteringen blijven de grote nadelen bestaan. De omvang is de eerste. Een beeldscherm is veel kleiner dan ons blikveld. En binnen afzienbare termijn zullen de schermen te klein blijken om de groei van informatie bij te houden. De werknemer van een gemiddeld kantoor kreeg er de afgelopen jaren een stortvloed aan programma’s bij. Browser, een mailprogramma, tekstverwerkers. Het scherm groeide niet mee en bleef op 17 inch. Tel daarbij op dat het waarnemingsvermogen van mensen grafisch gericht is. Wij kunnen een plaatje (tweedimensionaal) of iets wat we om ons heen zien (driedimensionaal) veel beter onthouden dan tekst of gesproken woord. Nou voorzien beeldschermen steeds beter in de stijgende behoefte aan plaatjes. De mogelijkheden van de derde dimensie (lees: diepte) worden echter nog nauwelijks benut. Helaas, want ons waarnemingsvermogen en geheugen kunnen prima overweg met deze dimensie.
Zweven
Er zijn reeds bestaande oplossingen in 3D. Denk hierbij aan brillen met ingebouwde displays en bewegingssensoren. Goedkoper zijn de shutter-brillen waarbij het beeldscherm om en om voor het linker- en het rechteroog opduikt. De ‘shutter’ sluit dan steeds het andere oog af. Voor de invoer van gegevens zijn al enkele jaren data gloves beschikbaar, handschoenen vol sensoren.
De mogelijkheden zijn legio. Stel je ontvangt via de mail een document van tweehonderd pagina’s. Je wilt dit document doorlezen zonder het af te drukken, zonder concessies te doen aan het bladergemak. Met moderne techniek is het mogelijk om het document voor je te laten zweven. Nadat je een driedimensionaal icoon met de hand opent, verschijnt de voorpagina. Door met de vinger te vegen worden de volgende pagina’s zichtbaar. Als je bij de inhoudsopgave aankomt, hang je die links in de lucht op. Raak een interessante hyperlink aan en prompt opent de webpagina zich in een apart scherm. Browsen zoals we dat nu kennen zal sowieso verdwijnen, wanneer een homepage als een kubus in de lucht zweeft. Op elke zijde van die kubus staat een pagina. Met behulp van een eenvoudige vingerbeweging draai je het blok vol pagina’s. Ook voor gevorderde computergebruikers zijn de voordelen ongekend. Stel dat een broncode niet bestond uit tweeduizend regels maar uit een grafische representatie in een while loop. Daarnaast vergemakkelijkt een presentatie in 3D bestandsbeheer en ‘data-mining’.
Natuurlijk leent niet alle informatie zicht voor presentatie in 3D. De ideale mmi (mens-machine-interface) zal bestaan uit een combinatie van verschillende verschijningsvormen. Geschreven tekst zal er altijd blijven. Maar door de structuur van het document driedimensionaal weer te geven, kunnen gebruikers snel navigeren. Kortom; bij iedere soort informatie hoort een bepaalde verschijningsvorm. Naast 2D en 3D zal zelfs de vierde dimensie (tijd) haar intrede doen. Een vierdimensionale presentatie is bijvoorbeeld een driedimensionaal datastroomdiagram waar de gegevens live doorheen lopen. Maar laten we niet op de zaken vooruit lopen. Voorlopig blijft een driedimensionale presentatie nog nauwelijks ontgonnen gebied is. Het werk moet nog beginnen voor grafisch ontwerpers, ergonomen, en psychologen. Volgens mij gaan we steeds meer zien van de derde dimensie. Waarschijnlijk begint de grote opmars bij spelletjes en erotische programmatuur. Hiervandaan moet de groei doorzetten, zodat de interfaces van besturingssystemen en applicaties driedimensionaal worden.
Pas dan krijgen al die beeldschermen, toetsenborden en muizen gezelschap van geavanceerde hulpmiddelen. Het grootste struikelblok is nu nog de techniek. Of beter gezegd: het volume om bestaande techniek te reproduceren. De techniek bestaat al. In experimentele, grote of te zware vorm en te duur voor de huis-, tuin- en keukengebruikers. Aan de andere kant vraag ik me af of de behoefte niet tekort schiet. Roepen we wel hard genoeg?
Coen Stuurman, technisch consultant