Na vijf jaar de risee van de it-corporatiemarkt te zijn geweest, zoekt marktleider Nccw revanche. De op zijn honk teruggekeerde bestuurder Gerard Erents heeft zijn organisatie bij de tijd gebracht en een eind gemaakt aan de klucht rond First Housing. Nccw heeft eindelijk zijn Britse ‘paradepaard’ de sporen kunnen geven.
Gerard Erents is sinds 1 januari 2004 algemeen directeur van NCCW (265 medewerkers, omzet 2005: 40 miljoen euro). Hij stond eerder van 1989 tot 1995 aan het roer. “Bij mijn vertrek stond het bedrijf er beter voor dan toen ik er terugkeerde.” De problemen ontstonden toen Nccw in 2000 het Britse pakket First Housing koos, als opvolger voor het verouderde BIS, het bedrijfsinformatiesysteem voor woningbouwcorporaties. Die keuze was te weinig doordacht, zegt Erents. “De Britse woningbouwmarkt is met grote geprivatiseerde vastgoedbedrijven anders dan de Nederlandse sector, waar een gemiddelde corporatie een midden- en kleinbedrijf is. Bovendien ontbrak bij First Housing een koppeling met een financieel pakket en bleken veel specifiek Nederlandse zaken anders opgezet te zijn of domweg te ontbreken.”
Er werd dus een product onafgemaakt in de markt gezet. Daarbovenop kwam dat Nccw de implementatie zwaar onderschatte. Het it-bedrijf is vanaf het ontstaan in 1973 een BIS-organisatie. Erents: “Iedereen, zowel NCCW als de klanten, is met dit pakket vergroeid. Dan verloopt een overstap naar een flexibel erp-pakket zoals First Housing uiterst langzaam, zeker als de automatiseerder zo’n migratie dwingend wil opleggen, zonder overleg met klanten.”
Geen gelukkig huwelijk
De automatiseerder deed beloftes die het niet kon waarmaken en stelde de release van First Housing voortdurend uit. Klanten wilden weten waar ze aan toe waren: de veranderende marktomstandigheden vroegen om een sturend bedrijfsinformatiepakket in plaats van enkel de administratieve taken die het ‘oude’ BIS kon uitvoeren. Om de aanpassingen en de invoering te versnellen zocht Nccw onder druk van de toenmalige eigenaar, de Woningraad Groep, hulp bij een andere automatiseerder. Een overname in 2001 door Inter Access had het tij moeten keren, maar dat bleek geen gelukkig huwelijk. “De kennis om First Housing aan te passen aan de Nederlandse woningbouwmarkt zat niet bij Inter Access. Bovendien was het bedrijf meer een detacheerder die, toen de it-markt inzakte, zelf alle zeilen moest bijzetten. Van integratie was vrijwel geen sprake: moeder en dochter bleven na de overname gescheiden bedrijven. Vergis je niet, ondanks de malaise rond First Housing was NCCW een financieel goeddraaiende firma.”
Een groep corporaties liet van zich horen. Onder het mom van het veiligstellen van de voor de woningbouwcorporaties bedrijfskritische automatisering eisten ze zeggenschap in Nccw. Inter Access koos eieren voor zijn geld en verkocht begin 2004 tweederde deel van het aandelenkapitaal (voor circa twintig miljoen euro) aan de groep. Inmiddels zijn zo’n veertig à vijftig corporaties aandeelhouder; medio februari stootte Inter Access het resterende belang af aan de Stichting Nationale Woningraad en bevindt het volledige aandelenbezit zich weer in de corporatiebranche.
De nieuwe machthebbers stuurden het zittende management onder aanvoering van Henk Groothuis naar huis. “Toen ik in 2004 opnieuw aantrad als bestuurder wilde ik rust in de tent”, vertelt Erents. “Ik heb heel hard ingesteld: klanten geen dingen beloven die we niet kunnen waarmaken. Halverwege dat jaar nam ik de moeilijke beslissing te stoppen met het werven van klanten totdat de problemen rond First Housing waren opgelost. Dat heeft zo’n jaar geduurd. Maar we zijn er weer! Eindelijk kunnen we klanten nieuwe, werkende functionaliteit aanbieden.”
Problemen niet verdoezelen
In die periode zette Nccw een nieuwe implementatiemethode (Q-steps) op voor de internetportaalfunctie van First Housing met een koppeling naar de werkprocessen van een corporatie. Verder kwam de automatiseerder met de Engelse leverancier Northgate/Sx3 overeen om de broncode in eigen beheer te nemen. “Daardoor zijn we in staat om zelf de programmatuur aan te passen aan de Nederlandse praktijk. Inmiddels is onze software volledig webgebaseerd en uitgebreid met werkstroomfuncties. Dit werkt zo goed dat onze Engelse partner deze oplossingen weer van ons wil overnemen. Feitelijk zijn de Engelse en Nederlandse versies van First Housing twee verschillende softwarepakketten geworden met eigen releases en aanpassingen.” Nccw is een Oracle-huis geworden: First Housing was al volledig Oracle-gebaseerd en BIS (van oudsher Informix) is in 2005 overgegaan op een Oracle-database.
Volgens Erents heeft zijn bedrijf er bewust voor gekozen om op een open wijze de problemen met klanten te bespreken. “Dat is de juiste aanpak. Reken een jaar niet op ons met nieuwe dingen, hebben we gezegd. Je raakt weliswaar klanten kwijt, omdat de aanpassingen te lang duren, maar de meeste trouwe klanten hebben het geaccepteerd.” Hij erkent dat het uitstel geld heeft gekost: de winst (3,6 miljoen euro) lag in 2004 lager dan in andere jaren. Verlies is er echter niet geleden: ook voor 2005 is het resultaat positief (3,2 miljoen).
Toenemende druk
De druk op de woningcorporaties groeit. Ze moeten meer kunnen bieden dan alleen de traditionele taken als verhuurregistratie, het innen van huur en het plegen van onderhoud. De discussies over de wijksamenstellingen, de verdeling van de huurwoningen en de wachttijden, de toenemende vergrijzing, het sloopbeleid, de glasvezelaanleg, zeg maar het wijkbeheerverhaal, creëert een groeiende informatiebehoefte. Ook in deze sector behoort er vanuit klanten te worden geredeneerd en zullen corporaties gegevens moeten bijhouden over klanten, verhuizingen en (toekomstige) klantprofielen.
Een corporatie heeft een adequaat woonverdelingsysteem nodig, net als een goede woningcartotheek en een mobiel systeem voor onderhoud via gsm, pda of Blackberry. Erents somt nog een aantal andere gevraagde toepassingen op: datamining, een relatiebeheerpakket, een wijkherstructureringsmodule en ‘governance’-software om besluitvormingsprocessen te ondersteunen. Om het in thema’s te vatten: men praat dan over internetportalen, backofficevernieuwing en ketenintegratie.
In het verleden heeft NCCW teveel de discussie gestuurd, stelt Erents. “Vandaag de dag leggen we niets meer op, maar vragen we: ‘klant wat wil je gebruiken, neem rustig de tijd om na te denken. We ontwikkelen en testen niet meer zonder de inbreng van klanten en is er intensief contact met de gebruikersvereniging. Alle processen worden in service level agreements gewaarborgd. Deloitte heeft onze ict-beheeraanpak na een audit positief beoordeeld.”.
Als lichtend voorbeeld wijst hij op het domotica-project Huis van Heden dat in het pand in Almere is opgezet. Samen met KPN en Unet (voortrekkers van Almere Breedband) toont NCCW hier hoe de sociale woningbouw beter kan worden ondersteund met behulp van technologische snufjes, zoals het in een call center afstemmen van werkzaamheden met een aannemer of een deurwaarder via een virtuele front office.
Twee platforms
Van de huidige 350 BIS-klanten zullen er zo’n zeventig op korte termijn overstappen naar First Housing, verwacht de directeur. Dat is een gemêleerd gezelschap: van kleine tot grote corporaties (45.000 woningen). Hij rekent voor dat de meeste contracten met klanten vijf jaar lopen: jaarlijks zijn er zo’n zestig instellingen die moeten beslissen: verlengen of oriënteren op andere bedrijfssoftware? First Housing kent op dit moment vier gebruikers; één implementatie loopt en een zestal stapt op korte termijn over. Verder staat NCCW bij vier selectietrajecten op de voorkeurslijst.
Het traditionele vastgoedpakket BIS Woonsuite is overigens ook doorontwikkeld tot een erp-oplossing. NCCW wil eind 2006 twee platforms overhouden: First Housing en BIS. De ondersteuning van een aantal ‘erfenissen’ uit het verleden is of wordt gestopt. Het gaat om Wocas- en Casa-software (ex-NCR) en Cens (ex-Philips, later overgenomen door Inter Access). Zo’n rationalisatieslag is een uitgelezen moment om in het rekencentrum oude apparatuur te vervangen en nieuwe technologie in te voeren. NCCW heeft voor bladeservers gekozen. First Housing gaat dit kwartaal over op blades van HP; de BIS-toepassing volgt op termijn. “Met bladetechnologie en de overstap naar de Oracle-database zijn we in staat klanten makkelijker te laten overstappen van BIS naar First Housing. En de standaardisatie van de platformen maakt een snellere doorvoering van wetswijzingen en huurveranderingen in de software mogelijk”, aldus Erents. Voor het rekencentrum is NCCW overgestapt van Getronics naar KPN met Databasement.
Rollatorbrigade
NCCW zocht de afgelopen tijd actief naar nieuwe medewerkers, zoals de van concurrent Centric IT Solutions aangetrokken commercieel directeur Wibo Pollmann. Daarnaast trok de firma veelal jongere medewerkers met Oracle- en Java-kennis aan. “Nieuw bloed was hard nodig om met hernieuwd enthousiasme zaken te doen en weer met de kop vooruit te lopen. Er heerste toch een BIS-mainframecultuur, waarin men gewend is vooral via een standaardaanpak te werken. Die staat haaks op een klantgerichtere aanpak met maatwerkmogelijkheden. Ter vergelijking: BIS kent 2000 lijsten, terwijl First Housing er slechts 80 heeft. Klanten kunnen dan wél hun eigen ‘output’ bepalen, bijvoorbeeld aan de hand van Business Objects. Dat maakt dat systeem veel flexibeler om het aan te laten sluiten op klantbehoeften.”
Erents erkent dat het Nccw-personeel een lastige tijd achter de rug heeft: de problematiek rond First Housing, de overnameperikelen, een reorganisatie (twee jaar terug lag het aantal medewerkers op 300; tegenwoordig op 265), de nullijn. “Vooral onze oudere werknemers krijgen een salaris dat boven de marktprijs ligt. Er is dit jaar voor het eerst ruimte voor beperkte loonsverhoging.”
Een belangrijk streven is de verjonging van het bedrijf om, zoals Erents gekscherend zei tegen de ondernemingsraad, te voorkomen ‘dat het hier een rollatorbrigade wordt.’ In dit kader werkt Nccw samen met een aantal hogescholen. Verder krijgen oudere medewerkers met een technologieachterstand een aanbod voor omscholing.”
Struikelblok
De groeiplannen op korte termijn zijn ambitieus: 55-60 procent marktaandeel, groeiende omzet en winst, waarde aandelenkapitaal 15-18 procent omhoog. Daarbij is het leveranciersveld aanzienlijk uitgebreid. Een paar jaar terug ondervond Nccw – met ooit een marktaandeel van 75 procent – alleen echte concurrentie van Centric (met Wocas-X). Het open gooien van de corporatiemarkt en de weinig gelukkige houding van Nccw zelf lokten andere partijen naar de markt. Maar nog steeds is Nccw met een aandeel van 50-55 procent de grootste woningbouwautomatiseerder, gevolgd door Centric (20 procent), SG Automatisering (15-20 procent) en Itris, DSA/Microsoft en Databalk (5 procent). Intussen dienen zich alweer nieuwe spelers aan: Kalshoven, Repab en SAP (met Capgemini). Erents voorziet dat vooral de Duitse erp-gigant, die in 2004 nog interesse toonde om NCCW over te nemen, een belangrijke concurrent gaat worden, in tegenstelling tot Microsoft (“DSA groeit toch veel minder snel dan ik dacht”.) “SAP heeft natuurlijk veel ervaring met het implementeren van bedrijfssoftware in andere sectoren. Het richt zijn pijlen al een tijdje op de corporatiemarkt. Er zijn zo’n 500 woningcorporaties met langlopende contracten. De markt verover je dus niet in twee, drie jaar. Je moet een lange adem hebben.”
Erents verwacht op termijn toch een consolidatieslag. “De corporatiemarkt is een beperkte markt met te veel aanbieders. Er zal eenzelfde soort ontwikkeling komen als op de gemeentemarkt, waar twee of drie grotere partijen de dienst zijn gaan uitmaken.” Grootste struikelblok voor nieuwe partijen is de implementatie. Dat blijkt een lastig traject, omdat bij een overgang naar een andere leverancier vaak andere zaken moeten worden meegenomen, zoals het opnieuw inrichten van bedrijfsprocessen, of het verwerken van een fusie. “Wij haalden in 2005 nog 1,5 miljoen euro omzet binnen van klanten die voor een andere partij kozen, maar de nieuwe oplossing nog steeds niet konden gebruiken. Dus werd het contract voor ons oude pakket met een jaar verlengd. Dit jaar verwachten we wederom dit soort revenuen.”
Ontstaan
Eind jaren zestig begonnen woningcorporaties hun administratieve processen te automatiseren. De Nationale Woningraad (NWR) versnelde dit proces met het Nationale Computerproject Woningcorporaties in 1971. Om het succesvolle project in goede banen te leiden werd in 1973 het Nationaal Computer Centrum Woningcorporaties (Nccw) opgericht. In 1998 fuseerde Nccw met Casa, de andere automatiseringsdochter van de Woningraad Groep.
Partners
Oracle is de strategische partner voor Nccw. Daarnaast wil de woningbouwautomatiseerder niet alles meer zelf doen. Functionaliteit voor salarisverwerking haalt het bedrijf bijvoorbeeld bij DBS vandaan en de module voor financiële meerjarenprognoses is de FMP-software van Ortec. Verder leveren Square en TechXX documentaire informatiesystemen en werd Atos Origin ingehuurd om mee te helpen de perikelen rond First Housing op te lossen. In het sluiten van zulke partnerovereenkomsten heeft de vastgoedautomatiseerder zo’n 3,5 tot 4 miljoen euro geinvesteerd.